“Η εξέγερση της Βαρσοβίας” (Powstanie Warszawskie)

Η εξέγερση της Βαρσοβίας (πολωνικά: Powstanie Warszawskie) ήταν ένοπλος αγώνας που διεξήγαγαν ένοπλα πολωνικά τμήματα για την απελευθέρωση της υπό γερμανικής κατοχής κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Βαρσοβίας. Η εξέγερση άρχισε την 1η Αυγούστου 1944, ως τμήμα γενικευμένης εξέγερσης στις πολωνικές περιοχές. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε εξέγερση διάρκειας λίγων μόνο ημερών ως την απελευθέρωση από τις σοβιετικές δυνάμεις. Παρόλα αυτά η σοβιετική προέλαση σταμάτησε εκείνο το διάστημα, ενώ η πολωνική αντίσταση συνεχίστηκε για 63 ολόκληρες ημέρες ως την τελική παράδοση στους Γερμανούς στις 4 Οκτωβρίου.

Η εξέγερση ξέσπασε μόλις οι σοβιετικές δυνάμεις πλησίασαν την Βαρσοβία. Οι κύριοι στόχοι των επαναστατών ήταν να τρέψουν τις γερμανικές δυνάμεις σε φυγή και εν συνεχεία να προσφέρουν υποστήριξη στο ανατολικό μέτωπο στον αγώνα κατά του Άξονα. Δευτερεύοντες στόχοι ήταν η απελευθέρωση της Βαρσοβίας πριν από την άφιξη του σοβιετικού στρατού και την αποφυγή να βρεθεί η περιοχή υπό την άμεση σοβιετική εξουσία μεταπολεμικά.

Αρχικά, οι Πολωνοί κατέλαβαν θέσεις-κλειδιά της πόλης, αλλά η σοβιετική προέλαση σταμάτησε αμέσως στα προάστια της πόλης ως τα μέσα Σεπτεμβρίου. Εν τω μεταξύ, εντός της πόλης διαδραματίζονταν φονικές μάχες μεταξύ Γερμανών και Πολωνών. Στις 16 Σεπτεμβρίου, οι σοβιετικές δυνάμεις έφτασαν μόλις λίγα μέτρα από τις πολωνικές θέσεις, στον ποταμό Βιστούλα, αλλά χαρακτηριστικά δεν προέλασαν καθόλου, αφήνοντας τους Πολωνούς εντελώς ανυποστήρικτους. Αυτή η κίνηση των Σοβιετικών θεωρήθηκε ότι έγινε μετά από εντολή του σοβιετικού ηγέτη, Ιωσήφ Στάλιν, καθώς επιθυμούσε να αποτύχει η εξέγερση ώστε ο έλεγχος της Πολωνίας από την Σοβιετική Ένωση, μετά την επικείμενη υποχώρηση των Γερμανών, να είναι απόλυτος.
Απολογισμός

Η κατεστραμμένη Βαρσοβία, μετά την εξέγερση.

Παρόλο που οι αριθμοί των νεκρών δεν είναι ακριβείς, έχει εκτιμηθεί ότι περίπου 16.000 Πολωνοί αντιστασιακοί έχασαν την ζωή τους και 6.000 τραυματίστηκαν. Επιπλέον 150.000 με 200.000 άμαχοι σκοτώθηκαν, κυρίως λόγω μαζικών δολοφονιών που διαπράχθηκαν από στρατιώτες της γερμανικής πλευράς. Οι απώλειες των Γερμανών ανήλθαν σε 16.000 και 9.000 τραυματίες. Κατά τις οδομαχίες το 25% των κτιρίων της πόλης καταστράφηκε ολοσχερώς. Μετά την κατάπνιξη της εξέγερσης οι Γερμανοί ισοπέδωσαν και ένα επιπλέον 35% της πόλης, τετράγωνο προς τετράγωνο. Υπολογίζοντας και τις καταστροφές που είχαν προηγηθεί της εξέγερσης και ιδιαίτερα κατά την εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας, το 1943, συνολικά πάνω από το 85% της πόλης είχε καταστραφεί τον Ιανουάριο του 1945, όταν οι σοβιετικοί εισήλθαν τελικά στην πόλη.