1- Τι σημαίνει η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή;
Είναι η ιατρική παρέμβαση με διάφορες σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους προκειμένου να βοηθηθούν τα υπογόνιμα ζευγάρια να πραγματοποιήσουν το όνειρο της ολοκλήρωσης της οικογενείας τους.
2- Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σημαίνει κατ’ ανάγκη εξωσωματική γονιμοποίηση;
Όχι. Υπάρχουν πολλές τεχνικές ιατρικής παρεμβατικότητας ανάλογα με τη σοβαρότητα του προβλήματος.
3- Ποιες άλλες τεχνικές υπάρχουν;
-Η πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας
-Η σπερματέγχυση (ομόλογη ή ετερόλογη)
-Οι δορυφόρες τεχνικές της εξωσωματικής γονιμοποίησης, όπως είναι η μικρογονιμοποίηση, η κρυοσυντήρηση εμβρύων για μελλοντική εμβρυομεταφορά, η κρυοσυντήρηση ωαρίων και η μικροχειρουργική λήψη σπερματοζωαρίων.
4- Πότε και πώς γίνεται η πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας;
Όταν μετά από έλεγχο διαπιστωθεί αδυναμία της γυναίκας να απελευθερώνει ωάρια, τότε γίνεται πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας , που αποτελεί μια απλή μέθοδο υποβοήθησης. Η πρόκληση αυτή επιτυγχάνεται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
5- Τι είναι η σπερματέγχυση;
Η σπερματέγχυση είναι μια συχνά εφαρμοζόμενη μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κατά την οποία γίνεται τοποθέτηση του σπέρματος εντός της μητρικής κοιλότητας, αφού πρώτα αυτό υποστεί επεξεργασία. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται σε περιπτώσεις ήπιας ή μέτριας διαταραχής του σπέρματος καθώς επίσης και σε υπογονιμότητα οφειλομένη στον τραχηλικό παράγοντα.
6- Τι είναι ομόλογος και τι ετερόλογος σπερματέγχυση;
Ομόλογος είναι η σπερματέγχυση που γίνεται με το σπέρμα του συζύγου, ενώ η ετερόλογος με το σπέρμα του δότη. Η ετερόλογος σπερματέγχυση συνήθως γίνεται όταν υπάρχει βαριάς μορφής ολιγοασθενοσπερμία ή αζωοσπερμία.
7- Τι είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση;
Εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μία από τις σύγχρονες μεθόδους υποβοήθησης της αναπαραγωγής. Όπως το λέει η λέξη, πρόκειται για τη γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο έξω από το σώμα, δηλαδή στο εργαστήριο.
8- Ποια είναι τα βασικά στάδια της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
• Ελεγχόμενη διέγερση των ωοθηκών με σκοπό την ωρίμανση πολλών ωαρίων. Η διέγερση αυτή των ωοθηκών, που γίνεται με τη χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών υπό τη μορφή ενέσεων (συνήθως υποδορίως στην κοιλιά ή το μηρό), πρέπει να εξατομικεύεται για κάθε ζευγάρι για να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα με τις λιγότερες παρενέργειες.
• Στενή παρακολούθηση της γυναίκας με διαδοχικά υπερηχογραφήματα και μετρήσεις των οιστρογόνων στο αίμα κατά τη διάρκεια της διέγερσης των ωοθηκών.
• Χορήγηση μιας ένεσης χοριακής γοναδοτροπίνης όταν τα ωοθυλάκια φτάσουν σε ένα ικανοποιητικό μέγεθος.
• Ωοληψία που γίνεται 32-36 ώρες μετά την προαναφερθείσα ένεση. Η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται στο χειρουργείο υπό νάρκωση και εκτελείται διακολπικά με υπερηχογραφική καθοδήγηση.
• Επιβεβαίωση της επιτυχούς ωοληψίας με την ανεύρεση ωαρίων και λήψη σπέρματος από το σύζυγο για να ακολουθήσει η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Στη γυναίκα χορηγείται υποστηρικτική θεραπεία.
• Εμβρυομεταφορά, δηλαδή τοποθέτηση των γονιμοποιημένων ωαρίων στη μήτρα της γυναίκας, που πραγματοποιείται 2-3 ημέρες μετά την ωοληψία.
9- Στη διάρκεια της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης η γυναίκα πρέπει να παραμείνει κλινήρης;
Όχι. Ίσως μόνο για 2-3 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά.
10- Την ημέρα της επέμβασης για την ωοληψία η γυναίκα πρέπει να παραμείνει στην κλινική;
Όχι. Μία έως δύο ώρες μετά την επέμβαση η γυναίκα αναχωρεί από την κλινική.
11- Πόσα γονιμοποιημένα ωάρια εμφυτεύονται σε μια γυναίκα;
Σε γυναίκες μέχρι 40 ετών γίνεται εμβρυομεταφορά δύο έως τριών εμβρύων, ενώ σε μεγαλύτερες μέχρι 4 εμβρύων.
12- Στην περίπτωση που γονιμοποιούνται όλα τα έμβρυα τι προβλέπεται;
Επειδή η πολύδυμη κύηση αντιμετωπίζεται τελευταίως σαν μια επιπλοκή της κύησης γίνεται προσπάθεια μείωσης ,εφόσον συμφωνήσουν και οι γονείς.
13- Μέχρι ποια ηλικία μπορεί μια γυναίκα να προβεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση;
Η νομοθεσία σήμερα στη χώρα μας επιτρέπει την εξωσωματική γονιμοποίηση σε γυναίκες μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Δυστυχώς υπάρχουν γιατροί -προφανώς και λόγω μεγάλης πίεσης εκ μέρους του ζευγαριού – που προβαίνουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση ακόμα και σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Κατά τη γνώμη μου ο γιατρός δε θα πρέπει να εστιάζει την προσοχή του μόνο στην επιτυχή έκβαση της εξωσωματικής γονιμοποίησης αλλά και στα πιθανά μελλοντικά προβλήματα που είναι δυνατό να δημιουργηθούν τόσο στο ζευγάρι όσο και στο παιδί.
14- Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας με τις διάφορες θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορεί να οδηγήσει σε ποσοστά κύησης από 25%-35% για κάθε προσπάθεια, ανάλογα βέβαια με το ιστορικό και την ηλικία του ζευγαριού.
15- Πόσες φορές μια γυναίκα μπορεί να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση;
Θεωρητικά δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των προσπαθειών, εφόσον οι ωοθήκες ανταποκρίνονται στη θεραπεία διέγερσης.
16- Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές στη διάρκεια της θεραπείας για την εξωσωματική γονιμοποίηση;
Η διέγερση των ωοθηκών που απαιτείται για την εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Το σύνδρομο αυτό μπορεί να είναι ήπιο, μέτριο ή σοβαρό. Στην ήπια μορφή παρατηρείται ελαφρά διόγκωση των ωοθηκών, μετεωρισμός και ελαφρός πυελικός πόνος ο οποίος υποχωρεί με απλή ανάπαυση για 2-3 ημέρες. Στη μέτρια μορφή παρατηρείται διόγκωση των ωοθηκών, ναυτία και έμετος. Απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο για παρακολούθηση. Στη βαριά μορφή υπάρχει μεγάλη διόγκωση των ωοθηκών, συγκέντρωση αρκετής ποσότητας υγρού στην κοιλιακή ή θωρακική κοιλότητα ακόμα και διαταραχή της πηκτικότητας, ολιγουρία και επηρεασμός της νεφρικής λειτουργίας.
17- Πότε γίνεται το τεστ κυήσεως μετά την εμβρυομεταφορά;
Το τεστ κυήσεως γίνεται 12 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά. Εάν είναι θετικό μετά από δύο εβδομάδες γίνεται ο πρώτος υπερηχογραφικός έλεγχος για την επιβεβαίωση της κύησης.
18- Για την εμβρυομεταφορά χρειάζεται νάρκωση;
Όχι, πρόκειται για μια απλή διαδικασία που δεν απαιτεί αναλγησία.
19- Πόσο διάστημα χρειάζεται να περάσει για να προβώ στη δεύτερη προσπάθεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Μετά από 2-3 μήνες.
20- Στα ζευγάρια που δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά θα πρέπει να δίνεται αμέσως η λύση της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Ασφαλώς και όχι. Τα ζευγάρια θα πρέπει να συζητήσουν με το γυναικολόγο τους ο οποίος θα αναγνωρίσει τις αιτίες της υπογονιμότητας και θα συστήσει την κατάλληλη θεραπεία. Πριν από την εξωσωματική γονιμοποίηση υπάρχουν μέθοδοι όπως η πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας, η σπερματέγχυση,ή η προγραμματισμένη επαφή, οι οποίες μπορεί να λύσουν το πρόβλημα.
21- Πότε έγινε η πρώτη εξωσωματική γονιμοποίηση;
Το πρώτο παιδί στον κόσμο που γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου του 1978 με τη μέθοδο της εξωσωματικής στο Oldham General Hospital ήταν η Louise Brown.
22- Πόσο ασφαλείς είναι αυτές οι τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής τόσο για τη μητέρα όσο και για τα παιδιά που γεννιούνται;
Μετά από πολυετείς μελέτες δεν έχει καταγραφεί αυξημένος κίνδυνος και επιβάρυνση της υγείας των γυναικών και των εμβρύων μετά από προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
23- Υπάρχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις για τη υγεία τόσο της γυναίκας όσο και των παιδιών που γεννιούνται με εξωσωματική γονιμοποίηση;
Βασικά όχι. Μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν σε διάφορες χώρες έδειξαν ότι δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε γυναίκες που ελάμβαναν φάρμακα για εξωσωματική γονιμοποίηση και παρουσίασαν καρκίνο μαστού, ωοθηκών και μήτρας και σε αυτές που δεν πήραν φάρμακα και εμφάνισαν καρκίνο. Επίσης δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για εμφάνιση καρκίνου ή άλλων παθήσεων στα παιδιά που γεννήθηκαν με εξωσωματική σε σχέση με τα παιδιά που γεννήθηκαν με φυσική σύλληψη. Παρόλα αυτά σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί και να λαμβάνουμε υπόψη τη γνώμη των ειδικών ογκολόγων πριν ξεκινήσουμε τη θεραπεία.
24- Ο τοκετός μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση γίνεται πάντοτε με καισαρική τομή;
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη για την οποία θα πρέπει η γυναίκα που έχει μείνει έγκυος με εξωσωματική γονιμοποίηση να γεννήσει με καισαρική τομή. Συνήθως όμως η καισαρική επιλέγεται για μαιευτικούς λόγους, δηλαδή επειδή η κύηση είναι πολύδυμη ή η γυναίκα είναι σε προχωρημένη ηλικία.
25- Τα έμβρυα που πιθανώς περισσεύουν μετά την εμβρυομεταφορά μπορεί να συντηρηθούν;
Τα έμβρυα που περισσεύουν μετά την εμβρυομεταφορά μπορούν να κρυοσυντηρηθούν σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες (-196 0C) και να παραμείνουν αναλλοίωτα για μεγάλο διάστημα. Η τρομερή αυτή εξέλιξη της επιστήμης δίνει τη δυνατότητα στα ζευγάρια να χρησιμοποιήσουν αυτά τα έμβρυα .Αυτά μπορεί να χρησιμοποιηθούν όποτε το θελήσουν, αφού πρώτα οργανωθεί η απόψυξή τους.
26- Ποιο είναι το ποσοστό επιβίωσης αυτών των κρυοσυντηρημένων εμβρύων;
Έως και 80%. Οι δε πιθανότητες επίτευξης είναι αρκετά ικανοποιητικές.
27- Υπάρχει δυνατότητα κρυοσυντήρησης και των ωαρίων;
Η ανάπτυξη σύγχρονων τεχνικών κρυοσυντήρησης επιτρέπει πλέον την κατάψυξη και των ωαρίων με ικανοποιητικά ποσοστά επιβίωσής τους. Η μέθοδος αυτή αποτελεί σωτήρια επιλογή για τις γυναίκες στις οποίες επιβάλλεται η ωοθηκεκτομή ή πρόκειται να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία, η οποία μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στις ωοθήκες.
28- Ποιες είναι οι πιθανότητες γέννησης ενός παιδιού με αυτή τη μέθοδο;
Το ποσοστό ανέρχεται περίπου στο 2% ανά κρυοσυντηρημένο ωάριο. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχουν άφθονα διαθέσιμα ωάρια.
29- Τι είναι η παρένθετη μήτρα;
Παρένθετη μήτρα είναι ένας νομικός όρος που σημαίνει δανεισμός της μήτρας. Η διαδικασία αυτή αφορά γυναίκες οι οποίες ενώ παράγουν ωάρια δεν έχουν μήτρα (αφαίρεση της μήτρας λόγω κακοήθειας ή μεγάλων ινομυωμάτων, παραμόρφωση ή καταστροφή της μήτρας, έλλειψη μήτρας). Πρέπει να αναφερθεί ότι η προσφορά παρένθετης μητρότητας δεν πρέπει να γίνεται με χρηματική συναλλαγή, αλλά με δωρεά.
30- Τι είναι η μικρογονιμοποίηση;
Πρόκειται για μια εξελιγμένη τεχνική κατά την οποία με τη βοήθεια μικρών μικροχειριστηρίων διανοίγεται μια οπή στο ωάριο και τοποθετείται εντός αυτού ένα σπερματοζωάριο. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται μεγαλύτερη πιθανότητα γονιμοποίησης.
31- Πότε συστήνεται;
Όταν το σπέρμα του άνδρα έχει σοβαρές διαταραχές. (βαριά ολιγοασθενοσπερμία.)
32- Τι είναι η υποβοηθούμενη εκκόλαψη;
Είναι μια διαδικασία λέπτυνσης της ζώνης που περιβάλλει το έμβρυο για τη διευκόλυνση της εμφύτευσής του. Συνήθως συστήνεται σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας μετά από συνεχείς αποτυχίες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
33- Τι είναι η δωρεά ωαρίων;
Όταν μια γυναίκα προσφέρει τα ωάρια της σε άλλες γυναίκες που δεν παράγουν οι ωοθήκες τους ωάρια λόγω πρόωρης εμμηνόπαυσης αλλά έχουν μήτρα. Επίσης και σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας με υπολειτουργία των ωοθηκών ή μη αντίδρασής τους στη διέγερση, ή ακόμα και σε εκείνες στις οποίες έχουν αφαιρεθεί ή καταστραφεί (με χημειοθεραπεία) οι ωοθήκες.
34- Η δωρεά ωαρίων διέπεται από κάποιους νόμους;
Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία η δότρια πρέπει να είναι ανώνυμη και δε θα πρέπει να έχει συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας της. Επίσης θα πρέπει να υπόκειται σε όλους τους ελέγχους που αφορά την καταλληλότητα της για δωρεά.
35- Πότε γίνεται η μικροχειρουργική λήψη σπερματοζωαρίων;
Σε επιλεγμένες περιπτώσεις ανδρών με βαριά ολιγοασθενοσπερμία ή αζωοσπερμία μπορεί να γίνει λήψη σπερματοζωαρίων με μικροχειρουργικές τεχνικές. Οι πιο γνωστές τεχνικές είναι η αναρρόφηση σπέρματος από την επιδιδυμίδα, η ανοιχτή βιοψία των όρχεων και η αναρρόφηση με βελόνα σπέρματος από τους όρχεις. Στη συνέχεια γίνεται γονιμοποίηση των ωαρίων που έχουν ληφθεί από τη γυναίκα με μικρογονιμοποίηση.
36- Τι είναι η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση;
Είναι μια σύγχρονη πρωτοποριακή και εξειδικευμένη τεχνική διαπίστωσης γενετικών παθήσεων στο γενετικό υλικό των εμβρύων. Με την τεχνική αυτή γίνεται επιλογή και εμβρυομεταφορά υγιών εμβρύων που αποκτήθηκαν με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Σκοπός αυτής της μεθόδου είναι να εξαλειφθεί ο κίνδυνος για τα ζευγάρια εκείνα που κινδυνεύουν να μεταδώσουν στα παιδιά τους κληρονομικά νοσήματα. Στην Ελλάδα προσφέρεται διάγνωση για την κυστική ίνωση, την β-Μεσογειακή αναιμία και την αιμορροφιλία.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΣΑΡΡΗΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
ΠΙΝΔΟΥ 13 Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ
ΤΗΛ.210 2515235– 6932272872
