Τους προστάτες Αρχάγγελο Μιχαήλ και Γαβριήλ γιορτάζει η Πολεμική Αεροπορία.
Από σήμερα και μέχρι την Κυριακή θα γίνουν εκδηλώσεις στο Τατόι και σε όλες τις βάσεις, ενώ ειδικά για την αεροπορική βάση της Λάρισας η γιορτή είναι διπλή καθώς συμπληρώνει 100 χρόνια από την ίδρυσή της.
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) είναι ο τρίτος κατ’ αρχαιότητα Κλάδος των Ελληνικών Ένοπλων Δυνάμεων που αποτελεί και την
πολεμική αεροπορική ισχύ της Ελλάδας. Πρώτιστη αποστολή της Πολεμικής Αεροπορίας είναι η φύλαξη και προστασία του ελληνικού εναέριου χώρου από κάθε είδους παραβιάσεις, η παροχή εναέριας υποστήριξης σε επιχειρήσεις τόσο στον Ελληνικό Στρατό όσο και το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και παράλληλα η έρευνα και διάσωση, πυρόσβεση, καθώς και η παροχή κάθε δυνατής ανθρωπιστικής βοήθειας ακόμα και σε άλλες χώρες όταν παρίσταται έκτακτη ανάγκη.
Κατά την περίοδο της Βασιλευομένης Δημοκρατίας η αεροπορική δύναμη ονομαζόταν Ελληνική Βασιλική Αεροπορία (EBA).
Το σύνθημα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας είναι «Αίεν Υψικρατείν», το οποίο σημαίνει «Πάντοτε να κυριαρχείς στα ύψη», φράση που αποδίδεται στον Αντισμήναρχο (αργότερα Υποπτέραρχο) Σπύρο Παπασπύρο, διοικητή του Κέντρου Κατάταξης στη Βάση της Γάζας, ο οποίος με τη φράση αυτή, στην Ημερήσια Διαταγή της 5ης Οκτωβρίου 1941, καλωσόρισε στην Αίγυπτο το προσωπικό της 335 Μοίρας, της πρώτης ελληνικής Μοίρας μαχητικών αεροσκαφών στη Μέση Ανατολή. Το έμβλημα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας αναπαριστά αετό σε πτήση μπροστά από το κυκλικό διακριτικό της.
Ιστορία
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία ιδρύθηκε το 1911 και μετράει περισσότερα από 90 χρόνια ιστορίας. Οι πρώτες προσπάθειες εισαγωγής της
αεροπορίας στην Ελλάδα ανήκουν στον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, τη συνεισφορά του οποίου η Ελληνική Κυβέρνηση αναγνώρισε το 2000, δίνοντας το όνομά του στον νέο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών.
Ίδρυση
Το 1911 η Ελληνική Κυβέρνηση ανέθεσε σε Γάλλους ειδικούς τη δημιουργία Ελληνικής Αεροπορικής Υπηρεσίας. Έξι αξιωματικοί στάλθηκαν στη Γαλλία για να εκπαιδευτούν ως πιλότοι, ενώ παραγγέλθηκαν τα πρώτα αεροπλάνα τύπου Farman. Στις 8 Φεβρουαρίου 1912 ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος έγινε ο πρώτος Έλληνας αεροπόρος πετώντας με ένα αεροσκάφος Nieuport IV.G. Alcuin. Στη δεύτερη πτήση που εκτέλεσε ο Αργυρόπουλος την ίδια μέρα, πέταξε με τον τότε Πρωθυπουργό της χώρας Ελευθέριο Βενιζέλο.
Η πρώτη στρατιωτική πτήση έγινε στις 13 Μαΐου 1912 από τον Υπολοχαγό Δημήτριο Καμπέρο με το πρώτο στρατιωτικό αεροπλάνο της Ελλάδας τύπου Farman. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Καμπέρος πέταξε με τον «Δαίδαλο», το αεροσκάφος Farman το οποίο είχε μετασκευαστεί σε υδροπλάνο, θέτωντας έτσι τις βάσεις της Ναυτικής Αεροπορίας. Τον Σεπτέμβριο ο Ελληνικός Στρατός απέκτησε την πρώτη του πολεμική αεροπορική μονάδα, τον «Λόχο Αεροπόρων», με έδρα τη Λάρισα.
Βαλκανικοί Πόλεμοι
Το αεροσκάφος Farman MF.7 των Μουτούση, Μωραϊτίνη ρυμουλκείται από το Βέλος, μετά την επιτυχή αποστολή του στα Δαρδανέλια.
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους, αναδεικνύοντας το αεροπλάνο ως πρωτοποριακό πολεμικό μέσο.
Στις 5 Οκτωβρίου 1912 πραγματοποιήθηκε η πρώτη πολεμική αεροπορική αποστολή αναγνώρισης στο μέτωπο της Θεσσαλίας, ενώ
ακολούθησαν αποστολές βομβαρδισμού με ρίψεις αυτοσχέδιων βομβών στα οχυρά του Μπιζανίου, καθώς και ρίψεις τροφίμων και εφημερίδων στους πολιορκούμενους κατοίκους των Ιωαννίνων. Στις 24 Ιανουαρίου 1913 πραγματοποιήθηκε η πρώτη πολεμική αποστολή ναυτικής συνεργασίας στον κόσμο, πάνω από τα Δαρδανέλλια, γεγονός που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία των θαλάσσιων επιχειρήσεων. Ο Υπολοχαγός Μιχαήλ Μουτούσης και ο Σημαιοφόρος Αριστείδης Μωραϊτίνης, πετώντας με υδροπλάνο Maurice Farman, εντόπισαν και κατάρτισαν σχεδιάγραμμα των θέσεων του τουρκικού Στόλου, τον οποίο και βομβάρδισαν. Η αποστολή αυτή σχολιάστηκε ευρέως τόσο από τον Ελληνικό όσο και τον διεθνή Τύπο.
Στις 4 Απριλίου 1913 ο αεροπόρος Εμμανουήλ Αργυρόπουλος έγινε ο πρώτος νεκρός της Ελληνικής Αεροπορίας, χάνοντας τη ζωή του όταν έπεσε το αεροπλάνο του τύπου Bleriot ΧΙ.
Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Μικρασιατική Εκστρατεία
Με την είσοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων συγκροτήθηκαν οι πρώτες Ελληνικές Πολεμικές Μοίρες, η 531 Μοίρα Διώξεως και η 532 και 533 Μοίρες Αναγνωρίσεως και Βομβαρδισμού. Η Πολεμική Αεροπορία πραγματοποιούσε περιπολίες και
αναγνωρίσεις, φωτογραφίσεις και συλλογή πολύτιμων πληροφοριών πάνω από τις εχθρικές γραμμές, καθώς και προσβολές των εχθρικών χαρακωμάτων. Το Ναυτικό Αεροπορικό Σώμα από την πλευρά του εκτελούσε νυκτερινές επιδρομές, ανθυποβρυχιακές έρευνες και προσβολές στόχων ζωτικής σημασίας, ενώ εμπλεκόταν και σε αερομαχίες. Χαρακτηριστικές είναι οι νυκτερινές επιδρομές στη χερσόνησο της Καλλίπολης – Κωνσταντινούπολης, η επιδρομή κατά των γερμανικών καταδρομικών Γκέμπεν και Μπρέσλαου, οι επιδρομές και η συμμετοχή στη μάχη του Σκρα και βομβαρδισμοί της Σμύρνης. Οι απώλειες της Πολεμικής Αεροπορίας στη διάρκεια του πολέμου ανήλθαν σε 17 αεροπόρους.
Η Ελληνική Αεροπορία συμμετείχε ενεργά και στις επιχειρήσεις της Μικρασιατικής Εκστρατείας με τέσσερις Μοίρες της Στρατιωτικής Αεροπορίας και μία της Ναυτικής αναλαμβάνοντας αποστολές αναγνωρίσεως, φωτογραφίσεως και βομβαρδισμού, χωρίς να λείπουν οι αερομαχίες. Το 1921 κάλυπτε αποτελεσματικά ένα μέτωπο που έφθανε τα 700 χλμ. Καθοριστικές ήταν οι αποστολές βομβαρδισμού της Κιουτάχειας και του Εσκί Σεχίρ. Στις 12 Ιουλίου 1922 ο αεροπόρος Χριστόφορος Σταυρόπουλος κατέρριψε ένα τουρκικό Breguet βορειοανατολικά του Αφιόν Καραχισάρ. Οι απώλειες της Πολεμικής Αεροπορίας στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας ανήλθαν σε 23 αεροπόρους.
Μεσοπόλεμος
Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου η Πολεμική Αεροπορία ανασυγκροτήθηκε και εκσυγχρονίστηκε. Από το 1925 και έπειτα παρελήφθησαν νέοι τύποι αεροπλάνων αγγλικής και γαλλικής κυρίως κατασκευής, τύπου Gloster Mars Nighthawk, Fairey III F, Morane-Saulnier, Hawker Horsley,
Avro 621, Avro 626 και Breguet Bre 19. Παράλληλα ιδρύθηκε στο Φάληρο το Εργοστάσιο Αεροπλάνων, σε συνεργασία με την εταιρεία Blackburn Aeroplane, στο οποίο κατασκευάζονταν τα υδροπλάνα Τ.3Α Velos και τα αεροσκάφη Atlas και Avro 504.
Το 1930 ιδρύθηκε το Υπουργείο Αεροπορίας και η Πολεμική Αεροπορία καθιερώθηκε ως αυτοτελής, τρίτος, Κλάδος των Ενόπλων Δυνάμεων.[1] Πρώτος Υπουργός Αεροπορίας ορκίστηκε ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Παράλληλα το 1931 ιδρύθηκε στο Τατόι η Σχολή Αεροπορίας, η σημερινή Σχολή Ικάρων. Επίσης συστάθηκε η Μετεωρολογική Υπηρεσία, γεγονός που αποτέλεσε επίτευγμα ύψιστης σημασίας για την ασφάλεια των πτήσεων. Το 1934 ιδρύθηκε το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, ενώ παρελήφθησαν νέα αεροπλάνα τύπου PZL Ρ.24, Dornier Do 22, Avro Anson, Potez 63, Henschel Hs 126, Fairey Battle και Bristol Blenheim.
Το 1939 παραγγέλθηκαν 24 μαχητικά αεροσκάφη Marcel Bloch MB.151, από τα οποία παρελήφθησαν μόνο εννέα, καθώς η έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εμπόδισε τη Γαλλία να ολοκληρώσει την παραγγελία. Τα εννέα αεροσκάφη εντάχθηκαν στην 24η Μοίρα Δίωξης της τότε Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας.
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου η Ελλάδα, έχοντας 77 αεροπλάνα πρώτης γραμμής, κλήθηκε να αντιμετωπίσει περισσότερα από
463 ιταλικά. Παρά την αριθμητική υπεροχή της Ιταλικής Πολεμικής Αεροπορίας, η Ελληνική Αεροπορία ανέτρεψε από τις πρώτες ημέρες του πολέμου τα σχέδια των Ιταλών και κατάφερε να εμποδίσει τη δράση της, να συγκεντρώσει πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού, να καταστρέψει σημαντικές εχθρικές γραμμές ανεφοδιασμού και να παράσχει προστασία στα ελληνικά στρατεύματα.
Χαρακτηριστική είναι η αποστολή της 2 Νοεμβρίου 1940 κατά την οποία ένα Breguet Bre 19, εκτελώντας χαμηλή πτήση κατά μήκος των ελληνοαλβανικών συνόρων, εντόπισε την Ιταλική Ταξιαρχία Αλπινιστών Τζούλια τη στιγμή ακριβώς που είχε εισδύσει στην Πίνδο και κινούνταν προς κατάληψη του Μετσόβου. Την ίδια μέρα ο Υποσμηναγός Μαρίνος Μητραλέξης πέρασε στη σφαίρα του θρύλου όταν κατά τη διάρκεια αερομαχίας, έχοντας εξάντλησει τα πυρομαχικά του, κατέρριψε ένα τρικινητήριο ιταλικό βομβαρδιστικό χτυπώντας το πηδάλιο του με την έλικα τού PZL του.
Η δράση της Ελληνικής Αεροπορίας συνεχίστηκε αμείωτη τόσο κατά τη μεγάλη εαρινή επίθεση του Μαρτίου του 1941, η οποία αντιμετωπίσθηκε με επιτυχία, όσο και κατά τη γερμανική εισβολή και τη σύγκρουση με τη Luftwaffe.
Η Ελληνική Αεροπορία κατα τη διάρκεια της ιταλικής και γερμανικής εισβολής έχασε 52 πιλότους και κατερρίφθησαν συνολικά 64 εχθρικά αεροσκάφη, ενώ πιθανολογείται η κατάρριψη άλλων 24.
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής η Ελληνική Αεροπορία ανασυγκροτήθηκε στη Μέση Ανατολή με 5 αεροσκάφη Avro Anson, τα οποία
είχαν διαφύγει με τα πληρώματα τους εκεί μετά την κατάρρευση του μετώπου. Με τη συμβολή της RAF συγκροτήθηκαν δύο ελληνικές Μοίρες Διώξεως με αεροσκάφη τύπου Supermarine Spitfire, Hawker Hurricane και Martin Baltimore. Παράλληλα δημιουργήθηκαν μονάδες επισκευής και τεχνικής εκπαιδεύσεως στη Γάζα της Παλαιστίνης, καθώς και κέντρα εκπαίδευσης στη Νότια Ροδεσία.
Η δραστηριότητα των ελληνικών μοιρών περιελάμβανε συνοδείες νηοπομπών, ανθυποβρυχιακές έρευνες, επιθετικές περιπολίες, αναγνωρίσεις, επιθέσεις και αναχαιτίσεις της εχθρικής αεροπορίας. Το καλοκαίρι του 1943 οι ελληνικές Μοίρες Διώξεως πήραν μέρος στις μεγάλες επιδρομές που σχεδίαζαν οι Σύμμαχοι για την προσβολή γερμανικών στρατιωτικών στόχων στην Κρήτη. Οι απώλειες της Ελληνικής Αεροπορίας ανήθαν σε 86 αξιωματικούς και υπαξιωματικούς.
Μετά την υποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων από την Ελλάδα το 1944 και την απελευθέρωση η Ελληνική Αεροπορία επέστρεψε στη χώρα, όπου και έλαβε μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο, που κράτησε μέχρι το 1949.
Πόλεμος της Κορέας
Στις αρχές του 1950 η Ελλάδα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ και η Ελληνική Αεροπορία ανασυντάχθηκε και οργανώθηκε σύμφωνα με τα νατοϊκά πρότυπα με τη βοήθεια των ΗΠΑ.
Το Νοέμβριο του 1950, στο πλαίσιο αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στη Νότια Κορέα, η οποία είχε δεχθεί επίθεση από τη Βόρεια Κορέα, η
Ελλάδα συμμετείχε με το 13ο Σμήνος Μεταφορικών Αεροσκαφών που αποτελούνταν από οκτώ αεροσκάφη C-47 Dacota και 67 αξιωματικούς και οπλίτες. Μέχρι τον Μάιο του 1955 το 13ο Ελληνικό Σμήνος πραγματοποίησε 2916 πολεμικές αποστολές μεταφοράς προσωπικού, αιχμαλώτων και εφοδίων, συλλογής πληροφοριών και μεταφοράς τραυματιών κάτω από δυσμενέστατες συνθήκες, μεταφέροντας συνολικά 70568 επιβάτες, 9243 τραυματίες και καταγράφοντας 13777 ώρες πτήσης.
Τα πληρώματα που συμμετείχαν στον Πόλεμο της Κορέας διακρίθηκαν για την τόλμη και την αποφασιστικότητά τους, ενώ οι απώλειες του ελληνικού Σμήνους στη Νότια Κορέα ανήλθαν σε δώδεκα άτομα και τέσσερα αεροσκάφη.
Μεταπολεμικές εξελίξεις
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 τα ελικοφόρα αεροσκάφη της Ελληνικής Αεροπορίας άρχισαν να αντικαθίστανται από αεριωθούμενα. Τον Σεπτέμβριο του 1951 παραλήφθησαν τα πρώτα εκπαιδευτικά Τ-33Α Silver Star, το 1952 τα πρώτα μαχητικά F-84G Thunderjet, το 1954 τα F-86Ε Sabre και το 1957 τα F-84F Thunderstreak και την φωτοαναγνωριστική έκδοσή του, τα RF-84F, τα οποία έμειναν σε υπηρεσία στην 348 Μοίρα Τακτικής Αναγνώρισης μέχρι το 1991. Το 1964 παρελήφθησαν τα F-104G Starfighter και το 1969 τα F-102 Delta Dagger, για να ακολουθήσουν τα F-5 Freedom Fighter, τα μεταγωγικά Nord Noratlas, τα εκπαιδευτικά Cessna T-37, τα F-4E Phantom, τα Α-7Η Corsair, Dassault Mirage F1CG, C-130 και Canadair CL-215 το 1975 και τα RF-4Ε το 1979.
Τον Ιούλιο του 1974 αεροσκάφη Noratlas της 354 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών συμμετείχαν στην επιχείρηση αερομεταφοράς Ελλήνων καταδρομέων από την Κρήτη στην Κύπρο.
Παρά την παλαιότητα των αεροσκαφών και τις αντίξοες συνθήκες πτήσης, 12 από τα 15 αεροσκάφη που συμμετείχαν στην αποστολή «ΝΙΚΗ» προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, ένα αεροσκάφος όμως καταρρίφθηκε από φίλια πυρά στοιχίζοντας τη ζωή του τετραμελούς πληρώματός του και 27 αλεξιπτωτιστών.
Εκσυγχρονισμός και πρόσφατες εξελίξεις
Το 1988 παρελήφθησαν τα πρώτα αεροσκάφη τρίτης γενιάς Mirage 2000 EG/BG, ενώ το 1989 τα πρώτα F-16C/D Block 30. Στις 29 Μαρτίου 1991 αποσύρθηκαν τα RF-84F, ενώ τον Νοέμβριο του 1992 παραλήφθησαν επιπλέον αεροσκάφη RF-4E.
Τον Ιούλιο του 1997 ξεκίνησε η παραλαβή των F-16 Block 50, τα οποία εξοπλίζονταν με ατρακτίδια πλοήγησης και σκόπευσης LANTIRN και πυραύλους AMRAAM και HARM.
Το 2000 αποφασίστηκε η αγορά 15 αεροσκαφών Mirage 2000-5 Mk2 και τον Σεπτέμβριο του 2004 άρχισε ο εκσυγχρονισμός δέκα επιπλέον αεροσκαφών Mirage 2000BG/EG στο επίπεδο 2000-5 Mk2 από την κατασκευάστρια Dassault και την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία. Το 2000 παραγγέλθηκαν με το πρόγραμμα Peace Xenia III 60 συνολικά F-16C/D Βlock 52+, η παράδοση των οποίων τελείωσε το 2004. Tο 2005 η Ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε την αγορά άλλων 30 F-16C/D Βlock52+ Adv. Με τα F-16 Block 52+ και Block 52M (Blk52 adv.) η Πολεμική Αεροπορία έγινε μία από τις πρώτες χώρες που απέκτησε τα αναβαθμισμένα F-16 Block 52+.
