Την αυστηρότατη επιτροπεία των δήμων από το 2013 προβλέπει απόφαση που υπέγραψε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. Μεταξύ άλλων προβλέπει ότι πρέπει να τηρηθούν οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί των δήμων, ότι οι προβλέψεις για τα έσοδα το 2013 δεν θα πρέπει να είναι πάνω από 30% σε σχέση με αυτά του 2012, ενώ θα υποχρεώνονται σε περικοπές δαπανών εντός 15 ημερών αν υπάρχει απόκλιση μεταξύ εσόδων και εξόδων άνω του 10%.
Επίσης επισημαίνεται ότι τα έσοδα των δήμων από ανταποδοτικά τέλη δεν θα πρέπει να καλύπτουν άλλες δαπάνες, παρά μόνο τους σκοπούς για τους οποίους θεσπίσθηκαν. Εν πολλοίς η απόφαση του κ. Σταϊκούρα, ευθυγραμμίζεται με τις σχετικές οδηγίες που είχε δώσει το υπουργείο Εσωτερικών προς τους δήμους για τη σύνταξη των προϋπολογισμών τους για το 2013.
Στην απόφαση περιλαμβάνονται «κανόνες – οδηγίες» για δημοσιονομική λειτουργία των δήμων, όπως: Την προσωπική δίωξη των υπευθύνων, οι οποίοι ολιγωρούν, ή αμελούν για την είσπραξη βεβαιωμένων εσόδων. Την αυτόματη διόρθωση των αποκλίσεων στις δαπάνες με προσαρμογές του προϋπολογισμού εντός του έτους. Την παρακολούθηση σε τριμηνιαία βάση της εξέλιξης εσόδων και δαπανών, ώστε να τηρούνται οι στόχοι που έχουν τεθεί από την αρχή του χρόνου. Τη θέσπιση πλαφόν για υπερωρίες, μετακινήσεις και έκτακτες αμοιβές των υπαλλήλων, το οποίο θα είναι δεσμευτικό για τη δημοτική αρχή. Την απαγόρευση δανεισμού για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών και τη λειτουργία. Τη σύνταξη από κάθε δήμο ενός ετήσιου σχεδίου δράσης, το οποίο θα πρέπει να τηρηθεί απαρέγκλιτα.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό του δήμου ξεκαθαρίζεται ότι θα πρέπει να συντάσσεται και να υποβάλλεται ισοσκελισμένος.
Οι προϋπολογισμοί, ως επιμέρους μηνιαία και τριμηνιαία στάδια, αποτυπώνουν το Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Δράσης (ΟΠΔ) που θα πρέπει να συντάξει ο κάθε δήμος και το οποίο συνοψίζει το Επιχειρησιακό τους Πρόγραμμα, το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης και τον ετήσιο Προϋπολογισμό τους.
Δράσεις που δεν περιλαμβάνονται στο πλαίσιο, δεν χρηματοδοτούνται.
Εάν με την έκθεση αποτελεσμάτων εκτέλεσης του προϋπολογισμού του δεύτερου και τρίτου τριμήνου κάθε οικονομικού έτους, διαπιστωθεί ότι το σύνολο των εγγεγραμμένων εσόδων και δαπανών είναι μικρότερο από τους στόχους που έχουν τεθεί από το δήμο για την περίοδο που αντιστοιχεί μέχρι τη λήξη του αντίστοιχου τριμήνου κατά περισσότερο από 10%, το οικείο συμβούλιο προβαίνει υποχρεωτικά σε αναμόρφωση αυτού, εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών, μειώνοντας στο πραγματικό τους ύψος, τους επιμέρους κωδικούς και αντιστοίχως το σκέλος των δαπανών, ώστε να μην καταστεί σε καμία περίπτωση ελλειμματικός ο προϋπολογισμός.
Η απόφαση αναμόρφωσης του προϋπολογισμού υποβάλλεται στον Ελεγκτή Νομιμότητας για έλεγχο.
Στην απόφαση σημειώνεται ότι στον προϋπολογισμό του δήμου δεν μπορεί να εγγραφούν έσοδα από δάνεια για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών.
Εγγράφονται έσοδα από δάνεια που τυχόν θα συνομολογηθούν στο πλαίσιο υπαγωγής του οικείου δήμου στο ειδικό πρόγραμμα εξυγίανσης.
Αντιμετώπιση αποκλίσεων
Στην απόφαση τονίζεται ότι η παράλειψη εγγραφής θεσμοθετημένων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές που υποχρεωτικά επιβάλλονται και εισπράττονται βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, συνιστά αδράνεια είσπραξης εσόδων κατά την έννοια του άρθρου 277 του ν.3852/2010, όπως ισχύει. Τα στοιχεία αυτά εξάγονται ιδίως από τις τριμηνιαίες εκθέσεις αποτελεσμάτων εκτέλεσης του προϋπολογισμού, που συντάσσονται κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 9 του άρθρου 266 του ν. 3852/2010. Τονίζεται μάλιστα ότι απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή από τους αρμόδιους για τη σύνταξη του προϋπολογισμού επί του σημείου αυτού, καθώς υπερεκτίμηση ή υποεκτίμηση της απόδοσης των εσόδων ή εκτίμηση εσόδων που δεν έχουν νόμιμη βάση (εικονικά έσοδα), δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού. Εάν το ύψος των εσόδων υπερβαίνει αναιτιολόγητα τις αποδόσεις του προηγούμενου οικονομικού έτους, ο Ελεγκτής Νομιμότητας καλεί το δημοτικό συμβούλιο να αναμορφώσει κατάλληλα τον προϋπολογισμό και το ετήσιο πρόγραμμα, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών.
Μη είσπραξη εσόδων
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 277 του 3852/2010 όπως ισχύει «ο αρμόδιος για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών Επίτροπος, κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους παρακολουθεί την κανονική είσπραξη των εσόδων των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων και ασκεί τον έλεγχο για την είσπραξη των νομίμως βεβαιωθέντων χρεών, οφειλών ή προστίμων σε βάρος τρίτων.
Ο ρόλος του Παρατηρητηρίου
Στην απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα ορίζεται, μεταξύ άλλων, ο στόχος και οι αρμοδιότητες του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι, αρμοδιότητα του Παρατηρητηρίου είναι ο έλεγχος της ορθής εκτέλεσης του προϋπολογισμού και της εν γένει πορείας των οικονομικών των ΟΤΑ, καθώς και των νομικών τους προσώπων, όπως αυτές αποτυπώνονται στο «Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Δράσης» (ΟΠΔ).
Το ΟΠΔ συνοψίζει το πενταετές επιχειρησιακό πρόγραμμα δράσης, το ετήσιο πρόγραμμα δράσης και τον ετήσιο προϋπολογισμό του ΟΤΑ και των νομικών του προσώπων. Περιλαμβάνει υποχρεωτικά μηνιαίους και τριμηνιαίους στόχους, δράσεις και προθεσμίες και αποστέλλεται προς έγκριση στον Ελεγκτή Νομιμότητας. Η αρμόδια για την εποπτεία του ΟΤΑ αρχή αποστέλλει στο Παρατηρητήριο, σε ηλεκτρονική μορφή το ΟΠΔ, το οποίο αναρτάται στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εσωτερικών και του οικείου ΟΤΑ.
Παράλληλα, στον υπό κατάρτιση προϋπολογισμό, οι επενδυτικές δαπάνες Δήμων, ΣΑΤΑ, θα εγγραφούν στα έκτακτα έσοδα. Το ύψος της πίστωσης που θα εγγραφεί, θα είναι το ποσό της ΣΑΤΑ που έλαβαν οι ΟΤΑ το έτος 2012 και αναλογεί στο έτος αυτό (δεν θα συνυπολογισθούν, δηλαδή, χρηματικά ποσά από τη ΣΑΤΑ έτους 2011 που έλαβαν οι Δήμοι κατά τη διάρκεια του 2012). Η διαφορά που θα προκύψει για επενδυτικές δαπάνες δήμων έτους 2013 θα εισαχθεί στον προϋπολογισμό με αναμόρφωση.
Οι Δήμοι, σύμφωνα με το άρθρο 264 του ν. 3852/2010, μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και για τη χρηματοδότηση χρεών τους που προέρχονται από επενδύσεις.
Περιοριστική πολιτική δαπανών
Το υπουργείο Οικονομικών τονίζει ότι, με τη μη δυνατότητα άντλησης δανεισμού για λειτουργικές δαπάνες, τονίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη άσκησης περιοριστικής πολιτικής στις δαπάνες γενικότερα, σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα.
Δαπάνες, για τις οποίες δίνονται παγίως οδηγίες, και στις οποίες μπορεί να υπάρξει περιορισμός είναι, ενδεικτικά:
-Οι δαπάνες συμμετοχής σε συλλογικά όργανα (εφόσον, όπως προαναφέραμε, η καταβολή τους προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις) ιδίως όταν είναι δυνατόν το έργο τέτοιων οργάνων να αντιμετωπισθεί στο πλαίσιο των προβλεπόμενων καθηκόντων του προσωπικού.
-Οι δαπάνες υπερωριακής απασχόλησης του προσωπικού, οι οποίες πρέπει να αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των εκτάκτων υπηρεσιακών αναγκών και να εγκρίνονται, αφού πρώτα εξαντληθούν όλα τα περιθώρια αξιοποίησής του εντός του ωραρίου εργασίας. Οι δαπάνες για μισθούς θα πρέπει να περιγράφονται αναλυτικά μαζί με τις πιστώσεις με τις οποίες θα καλυφθούν.
-Οι πάσης φύσεως προαιρετικές δαπάνες του άρθρου 202 του ΚΔΚ (επιχορηγήσεις ΝΠΔΔ, αθλητικών και πολιτιστικών συλλόγων, βοηθήματα σε οικονομικά αδύνατους κ.ο.κ.), πρέπει να περιορισθούν στις απολύτως αναγκαίες και επιβεβλημένες, κινούμενες στα υπό του νόμου προβλεπόμενα όρια.
ΚΕΔΕ
