Αποτελεί κοινή συνείδηση ότι ένας από τους βασικούς τομείς δραστηριοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ο Πολιτισμός. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια προσελκύονται επενδύσεις για αστικές αναπλάσεις και παρεμβάσεις, αλλά και για μια σωρεία «πολιτιστικών εκδηλώσεων» στις οποίες συνήθως ο δημότης ήταν ένας απλός θεατής.

Στις πολλές αμαρτωλές μέχρι σήμερα πρακτικές «πολιτιστικών εκδηλώσεων», σπαταλήθηκαν εκατομμύρια πόρων για θεάματα «της αρπαχτής» τα οποία έκαναν πολλούς πλουσιότερους, όχι όμως και το φυσικό αποδέκτη αυτών των εκδηλώσεων που είναι το πνευματικό επίπεδο των δημοτών. Στις λανθασμένες αυτές πρακτικές όμως ούτε ο πνευματικός και καλλιτεχνικός κόσμος είναι άμοιρος ευθυνών.

Αντί να αντιταχθούν σε αυτό το θλιβερό φαινόμενο, είτε σιωπούσε, είτε διαγκωνίζονταν για το ποιος θα αρπάξει ένα κομμάτι από το σφάγιο, τον Πολιτισμό της χώρας. Με την πάροδο του χρόνου τα δεδομένα, αλλά και τα αιτήματα της πολιτιστικής πολιτικής άλλαξαν και όλα πια δείχνουν ότι από την επιδότηση της πολιτιστικής πολιτικής θα πρέπει να περάσουμε στην «επένδυση»  στον πολιτιστικό τομέα. Από την δήθεν προσπάθεια για την απλή αναζήτηση της πολιτιστικής ταυτότητας των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων που κατοικούν σε μια πόλη, στην ουσιαστική προβολή του γοήτρου της πόλης με επιστημονικές μεθόδους. Στο εξωτερικό, σε αντίθεση με την Ελλάδα υπάρχουν πόλεις που κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν δημιουργικά τον Πολιτισμό μέσα από µια συνολικότερη στρατηγική αναδιαμόρφωσης της εικόνας τους. Οι πόλεις αυτές πλέον θεωρούνται πλέον στο διεθνές στερέωμα ως παραδείγματα προς μίμηση.

Επί παραδείγματι η Φραγκφούρτη που ενώ διέθετε οικονομικό κύρος είχε πτωχό πολιτισμικό προφίλ κατάφερε να αναβαθμίσει το πολιτιστικό της προφίλ και από …Bankfurt που την έλεγαν κοροϊδευτικά μέχρι τότε για τον τραπεζο-τεχνοκρατικό της και μόνο χαρακτήρα να γίνει πρότυπο πολιτιστικών παρεμβάσεων υψηλής πνοής. Η Βαρκελώνη επίσης, όταν ανέλαβε τους Ολυμπιακούς αγώνες, προέβη σε καινοτόμες πολεοδομικές παρεμβάσεις, όπως η δημιουργία των 160 νέων πλατειών, η οποία χαιρετίστηκε διεθνώς ως αστική αναγέννηση.

Εν αντιθέσει στην Ελλάδα πάρα πολλά κυβερνητικά σχέδια και αλλεπάλληλες εξαγγελίες παρέμειναν κατά κανόνα απραγματοποίητες. Εδώ η προσπάθεια για πολιτιστική ανάπτυξη ξεκίνησε το 1985 με το κωδικό, όσο και κομματικό όνομα «Μελίνα». Τελικά όμως αντί για πολιτιστικά γεγονότα υψηλού κύρους και την ανάληψη πρωτοβουλιών από τις τοπικές κοινωνίες, με την εμπλοκή μεγάλων πολιτιστικών ιδρυμάτων ή ανεξάρτητων ομάδων και καλλιτεχνών, το όλο εγχείρημα κατέληξε σε μια διαμάχη μεταξύ Πολιτισμού και πολιτικής με νικητή το δεύτερο.

Έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι απαιτείται οι πολιτιστικές δραστηριότητες ενός Δήμου πρέπει να στοχεύουν σε εθνικό ή και διεθνές επίπεδο και στην κατακόρυφη άνοδο της ποιότητάς τους ώστε να μην είναι πλέον απλές πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά πολιτιστικά γεγονότα. Κάθε μέρος της χώρας πρέπει να αναδείξει τα δικά του χαρακτηριστικά ή να αναπτύξει νέα. Αρχαιολογικοί χώροι, συχνά παγκόσμιου ενδιαφέροντος, μνημεία της νεώτερης ιστορίας ή θρησκευτικά μνημεία πρέπει να αξιοποιηθούν με τρόπο σοβαρό και υπεύθυνο.

Εκεί που δεν υπάρχουν, μπορούν να αναπτυχθούν νέοι πολιτιστικοί χώροι όπως ένα νέο μουσείο, ένα πάρκο, ένας ζωολογικός κήπος, αλλά και να συγκροτηθούν ομάδες δημοτών με κοινά ενδιαφέροντα όπως μια σχολή ζωγραφικής ή λογοτεχνικής γραφής ή χορού ή μουσικής ή κινηματογράφου. Βέβαια τέτοιες δραστηριότητες ήδη υπάρχουν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό.

Το ζητούμενο όμως είναι πώς λειτουργούν και πώς αξιοποιούνται. Οι αρχαιολογικοί χώροι είναι εγκαταλελειμμένοι και συχνά κλειστοί, τα πάρκα κάθε άλλο παρά επίγειοι παράδεισοι, τα θρησκευτικά μνημεία στο περιθώριο ως σύμβολα συντήρησης. Ακόμα και οι σχολές Τεχνών είναι σχεδιασμένες κατά τέτοιο τρόπο που είναι κατάλληλες μόνο για αργόσχολους ή για ανθρώπους που πλήττουν. Ανίκανες να πλαισιώσουν, να στηρίξουν και να αναδείξουν νέα ταλέντα, νέους ανθρώπους και νέες τάσεις και να αποτελέσουν αφετηρία για μία νέα καριέρα. Επιπλέον λειτουργούν αποκομμένα τόσο από παρόμοιες δραστηριότητες όμορων δήμων, όσο και μεταξύ τους στα πλαίσια ενός Δήμου και των φορέων του.

Το βασικότερο είναι ότι δε συντελούν ούτε στο ελάχιστο στην κίνηση της αγοράς της πόλης, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στην τόνωση της αγοράς και της οικονομίας. Κι όμως αν οι προσπάθειες αυτές γίνουν σοβαρές μπορεί να προσελκύσουν επισκέπτες από το εσωτερικό της χώρας, ακόμα και ξένους. Ένα σημαντικό μουσείο, ένα φεστιβάλ θεάτρου ή κινηματογράφου, ένα επισκέψιμο πάρκο, σημαντικές εκθέσεις ζωγραφικής κλπ μπορούν να συμβάλλουν στον επιδιωκόμενο στόχο. Ταυτόχρονα θα μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα και μια τουριστική υποδομή που θα υποδέχεται όσους επισκέπτονται την πόλη για αυτές τις διοργανώσεις ή τις δραστηριότητες.

Η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να περάσει από την αντίληψη ότι πρέπει να τα αναλαμβάνει όλα μόνη της, ότι οι δραστηριότητες αυτές αφορούν μόνο τους δημότες της και ότι όλα αυτά αποτελούν δημοτικές επιχειρήσεις που λειτουργούν επιχορηγούμενες, στην αντίληψη ότι ο Δήμος διαμέσου της σύστασης  «ειδικού φορέα» που δεν θα είναι επιχείρηση, θα έχει πλέον ρόλο συντονιστικό, συμβουλευτικό, υποβοηθητικό σε προσπάθειες ατόμων ή ομάδων. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτά δεν γίνονται για να κολακευτούν οι δημότες και να ψηφίσουν τον ίδιο Δήμαρχο στις επόμενες εκλογές, αλλά για την πολιτιστική αναβάθμιση όλου του Δήμου και κατ’ επέκταση του πολιτιστικού επιπέδου όλης της χώρας. Ο ευρύτερος πολιτισμός της χώρας πρέπει να αιμοδοτείται από τις πολιτιστικές προσπάθειες των Δήμων με την ενεργή συμμετοχή του δημότη.
Ο Δήμος δε θα πρέπει να εμπλέκεται με τα οικονομικά του Πολιτισμού και οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να είναι οικονομικά αυτάρκεις. Ο Δήμος οφείλει, μέσα από τον ειδικό γι’ αυτό το σκοπό φορέα, να στηρίζει αυτές τις προσπάθειες μέσω ειδικών συμβούλων αλλά και με την τεχνογνωσία του, καθώς και με επαφές με τους κρατικούς οργανισμούς. Και το κυριότερο:

Όλες αυτές οι προσπάθειες θα πρέπει να αποτελούν τον συνδετικό κρίκο τόσο μέσα στον ίδιο το Δήμο, όσο και μεταξύ άλλων Δήμων. Όλα αυτά βέβαια, θα πρέπει να στηριχθούν σε μία άλλη αντίληψη για το ρόλο των τοπικών αρχόντων και γενικά όλων όσων συμμετέχουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αν οι αντιλήψεις αυτές δεν αλλάξουν, όπως οι καιροί επιβάλλουν, δεν υπάρχει προοπτική. Ή μάλλον αν δεν αλλάξουν οι αντιλήψεις των δημοτών που εκλέγουν τους αιρετούς με κριτήρια κάθε άλλο παρά αξιοσύνης και οράματος. Οι δημότες οφείλουν άμεσα να αντιληφθούν ότι η ζωή της πόλης, η ζωή τους, συνδέεται άρρηκτα με την παιδεία, το ήθος και τον πολιτισμό.

*Διευθυντής Δημιουργικού του Εκδοτικού οίκου «Περίπλους»

Διαβάστε ΕΔΩ on-line την Νέα εφημερίδα του Fx-news!