24 Δεκεμβρίου 1914, στην περιοχή Πλούχστιρτ της Φλάνδρας. Εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επιχειρήσεις στο Δυτικό Μέτωπο έχουν βαλτώσει. Η προέλαση των Γερμανών έχει ανακοπεί από τις δυνάμεις της Αντάντ. Οι δύο στρατοί επιδίδονται σ’ έναν απάνθρωπο πόλεμο φθοράς μέσα στα χαρακώματα.
Η βραδιά ήταν κρύα και υγρή την παραμονή των Χριστουγέννων. Γύρω στα μεσάνυχτα, βρετανοί στρατιώτες άκουσαν από τις γραμμές των Γερμανών μια χορωδία να ψάλει την Άγια Νύχτα και είδαν κεράκια να τρεμοσβήνουν σ’ ένα υποτυπώδες χριστουγεννιάτικο δέντρο. Συνηθισμένοι να πυροβολούν και στο παραμικρό φως που εμφανιζόταν στον ορίζοντα, αυτή τη φορά κοντοστάθηκαν. Το πνεύμα των Χριστουγέννων είχε φωλιάσει στις καρδιές τους. Ο σπόρος της ανακωχής είχε ριζώσει.
Οι Βρετανοί ανταπέδωσαν με τα δικά τους κάλαντα και σε σύντομο χρονικό διάστημα οι εκπρόσωποι των δύο εχθρικών δυνάμεων συναντήθηκαν στη νεκρή ζώνη, παρακούοντας τις εντολές των ανωτέρων τους. Ήταν μια μικρή ανταρσία και από τις δύο πλευρές, που σταμάτησε για λίγο τον πόλεμο.
Το πρωί των Χριστουγέννων, Άγγλοι και Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους, απαγγέλοντας μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαυίδ «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει…». Στη συνέχεια έσφιξαν τα χέρια, φλυάρησαν, είπαν ο ένας στον άλλο τα παράπονά τους, αντάλλαξαν αναμνηστικά δώρα (ουίσκι, μαρμελάδες, τσιγάρα, σοκολάτες και τα σχετικά) και κατέβασαν πολλά λίτρα μπύρας.
Μόνο ο άγγλος μπαρμπέρης στρώθηκε στη δουλειά, αφού είχε να κουρέψει και πολλά γερμανικά κεφάλια. Νωρίς το απόγευμα οι δύο πλευρές βρέθηκαν αντίπαλες σε ποδοσφαιρικό αγώνα, τον οποίο κέρδισαν οι Γερμανοί με 3-2.
Η ειρήνη κράτησε μόνο 24 ώρες. Την επόμενη μέρα οι φίλοι έγιναν και πάλι εχθροί. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν ακόμα στην αρχή του. Θα κρατήσει ακόμη τέσσερα χρόνια και θα στοιχίσει τη ζωή σε 10 εκατομμύρια ανθρώπους.
Την 1η Ιανουαρίου του 1915 οι λονδρέζικοι Times δημοσίευσαν την επιστολή ενός ταγματάρχη, στην οποία μιλά για ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι που πραγματοποιήθηκε εκείνα Χριστούγεννα στον λόχο του ανάμεσα σε Βρετανούς και Γερμανούς. «Οι Γερμανοί νίκησαν με 32», γράφει.
Κάποιες αναφορές μιλούν για μια ιστορία που συνέβη στο βελγικό Βούλφεργκεμ, στα βόρεια του Πλοεγκστέερτ, άλλες την τοποθετούν στην κοινότητα Αρμεντιέρ στα βόρεια της Γαλλίας, ενώ κάποιες αναφορές καταδεικνύουν πως συνέβη σε διάφορα σημεία του δυτικού μετώπου.
Το γεγονός πως τα αντίπαλα στρατεύματα έπαιξαν πράγματι ποδόσφαιρο επιβεβαιώνουν τα ημερολόγια του Γερμανού υπολοχαγού, δάσκαλου στο επάγγελμα, Κουρτ Τσέμις. Ο Τσέμις επιβίωσε από τον Α” Παγκόσμιο, επιστρατεύθηκε ξανά στον Β”, όπου απέκτησε βαθμό ταγματάρχη και πολέμησε στο ανατολικό μέτωπο.
Αιχμαλωτίστηκε από τους Ρώσους, μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και τα σημάδια του χάθηκαν από τότε.Τα 15 ημερολόγια του βρέθηκαν το 1999 σε μια σοφίτα κοντά στη Λειψία από τον γιο του Ρούντολφ, που χρειάστηκε να τα αποκωδικοποιήσει καθώς ήταν γραμμένα σε αρχαϊκή μορφή στενογραφίας: «Οι Άγγλοι έφεραν μια μπάλα από τα χαρακώματα και σύντομα ένα ζωηρό παιχνίδι ακολούθησε. Πόσο θαυμάσια υπέροχο κι όμως πόσο παράξενο ήταν. Οι Άγγλοι αξιωματικοί αισθάνονταν το ίδιο. Κι όμως, κάπως έτσι, η γιορτή της Αγάπης, κατάφερε να φέρει θανάσιμους εχθρούς κοντά σαν φίλους για μια φορά».
Κατά τις αναμνήσεις του Γιοχάνες Νίμαν, Γερμανού υπολοχαγού επίσης, «ένας Σκοτσέζος στρατιώτης εμφανίστηκε με μια μπάλα από το πουθενά και μερικά λεπτά μετά είχε στηθεί ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου. Οι Σκοτσέζοι σημάδεψαν το τέρμα τους με τα περίεργα καπέλα τους και εμείς κάναμε το ίδιο με τα δικά μας».
Ο Νίμαν μιλά επίσης για σκορ 32 υπέρ των Γερμανών σε ένα παιχνίδι που έγινε έξω από το Αρμεντιέρ και κράτησε μια ώρα, αλλά ο Βρετανός Ερνι Γουίλιαμς θα διηγηθεί χρόνια αργότερα σε τηλεοπτική εκπομπή πως «η μπάλα εμφανίστηκε από κάπου, δεν ξέρω πού, αλλά ήταν από τη μεριά τους. Έφτιαξαν τέρματα και κάποιος πήγε σε θέση τερματοφύλακα και ύστερα αρχίσαμε όλοι μαζί να παίζουμε. Νομίζω θα ήμασταν μερικές εκατοντάδες… Δεν είχαμε διαιτητή, δεν κρατήσαμε σκορ, κανένα στατιστικό. Ήταν απλά μάχες σώμα με σώμα, τίποτα να θυμίζει το ποδόσφαιρο που βλέπετε στην τηλεόραση. Φορούσαμε εκείνες τις τεράστιες αρβύλες και εκείνες τις μέρες οι μπάλες ήταν φτιαγμένες από δέρμα και δεν αργούσαν να μουσκέψουν».
Ο Μπέρτι Φέλσταντ ήταν ένας από τους τελευταίους επιζώντες του Α” Παγκοσμίου Πολέμου. Έφυγε από τη ζωή το καλοκαίρι του 2001 σε ηλικία 106 ετών. Εν ζωή θυμόταν ακόμη πως «ήταν ένα παιχνίδι για όλους. Ίσως ήταν 50 από κάθε πλευρά. Έπαιξα γιατί μου άρεσε πολύ το ποδόσφαιρο. Δεν ξέρω πόσο κράτησε, ίσως μισή ώρα και κανείς δεν κρατούσε σκορ».
Στη «Μικρή Ειρήνη στον Μεγάλο Πόλεμο» («Der Kleine Frieden im Grossen Krieg» όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του γερμανικού βιβλίου), η ιστορία δεν έχει μόνο μπάλες. Έχει αυτοσχεδιασμούς και μάζες από άχυρο δεμένες με σχοινί ή άδεια κονσερβοκούτια. Το βιβλίο του Γερμανού ιστορικού Μίχαελ Γιουργκς εκδόθηκε το 2003 και ήταν το πρώτο που θα περιλάμβανε τη γερμανική εκδοχή της ιστορίας του 1914. Χρησιμοποιώντας γράμματα και ημερολόγια στρατιωτών που είχαν καταφέρει να στείλουν πίσω σπίτι τους αφηγείται πως άνδρες από τα αντικριστά χαρακώματα συναντήθηκαν στην παγωμένη λάσπη, έστησαν τέρματα με κράνη, καπέλα και κομμάτια ξύλου, έπαιξαν για μια σχεδόν ώρα και ύστερα κατέρρευσαν εξαντλημένοι από τις άυπνες νύχτες που είχαν προηγηθεί.
Μόνο ο άγγλος μπαρμπέρης στρώθηκε στη δουλειά, αφού είχε να κουρέψει και πολλά γερμανικά κεφάλια. Νωρίς το απόγευμα οι δύο πλευρές βρέθηκαν αντίπαλες σε ποδοσφαιρικό αγώνα, τον οποίο κέρδισαν οι Γερμανοί με 3-2.
Η ειρήνη κράτησε μόνο 24 ώρες. Την επόμενη μέρα οι φίλοι έγιναν και πάλι εχθροί. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν ακόμα στην αρχή του. Θα κρατήσει ακόμη τέσσερα χρόνια και θα στοιχίσει τη ζωή σε 10 εκατομμύρια ανθρώπους.
Την 1η Ιανουαρίου του 1915 οι λονδρέζικοι Times δημοσίευσαν την επιστολή ενός ταγματάρχη, στην οποία μιλά για ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι που πραγματοποιήθηκε εκείνα Χριστούγεννα στον λόχο του ανάμεσα σε Βρετανούς και Γερμανούς. «Οι Γερμανοί νίκησαν με 32», γράφει.
Κάποιες αναφορές μιλούν για μια ιστορία που συνέβη στο βελγικό Βούλφεργκεμ, στα βόρεια του Πλοεγκστέερτ, άλλες την τοποθετούν στην κοινότητα Αρμεντιέρ στα βόρεια της Γαλλίας, ενώ κάποιες αναφορές καταδεικνύουν πως συνέβη σε διάφορα σημεία του δυτικού μετώπου.
Το γεγονός πως τα αντίπαλα στρατεύματα έπαιξαν πράγματι ποδόσφαιρο επιβεβαιώνουν τα ημερολόγια του Γερμανού υπολοχαγού, δάσκαλου στο επάγγελμα, Κουρτ Τσέμις. Ο Τσέμις επιβίωσε από τον Α” Παγκόσμιο, επιστρατεύθηκε ξανά στον Β”, όπου απέκτησε βαθμό ταγματάρχη και πολέμησε στο ανατολικό μέτωπο.
Αιχμαλωτίστηκε από τους Ρώσους, μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και τα σημάδια του χάθηκαν από τότε.Τα 15 ημερολόγια του βρέθηκαν το 1999 σε μια σοφίτα κοντά στη Λειψία από τον γιο του Ρούντολφ, που χρειάστηκε να τα αποκωδικοποιήσει καθώς ήταν γραμμένα σε αρχαϊκή μορφή στενογραφίας: «Οι Άγγλοι έφεραν μια μπάλα από τα χαρακώματα και σύντομα ένα ζωηρό παιχνίδι ακολούθησε. Πόσο θαυμάσια υπέροχο κι όμως πόσο παράξενο ήταν. Οι Άγγλοι αξιωματικοί αισθάνονταν το ίδιο. Κι όμως, κάπως έτσι, η γιορτή της Αγάπης, κατάφερε να φέρει θανάσιμους εχθρούς κοντά σαν φίλους για μια φορά».
Κατά τις αναμνήσεις του Γιοχάνες Νίμαν, Γερμανού υπολοχαγού επίσης, «ένας Σκοτσέζος στρατιώτης εμφανίστηκε με μια μπάλα από το πουθενά και μερικά λεπτά μετά είχε στηθεί ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου. Οι Σκοτσέζοι σημάδεψαν το τέρμα τους με τα περίεργα καπέλα τους και εμείς κάναμε το ίδιο με τα δικά μας».
Ο Νίμαν μιλά επίσης για σκορ 32 υπέρ των Γερμανών σε ένα παιχνίδι που έγινε έξω από το Αρμεντιέρ και κράτησε μια ώρα, αλλά ο Βρετανός Ερνι Γουίλιαμς θα διηγηθεί χρόνια αργότερα σε τηλεοπτική εκπομπή πως «η μπάλα εμφανίστηκε από κάπου, δεν ξέρω πού, αλλά ήταν από τη μεριά τους. Έφτιαξαν τέρματα και κάποιος πήγε σε θέση τερματοφύλακα και ύστερα αρχίσαμε όλοι μαζί να παίζουμε. Νομίζω θα ήμασταν μερικές εκατοντάδες… Δεν είχαμε διαιτητή, δεν κρατήσαμε σκορ, κανένα στατιστικό. Ήταν απλά μάχες σώμα με σώμα, τίποτα να θυμίζει το ποδόσφαιρο που βλέπετε στην τηλεόραση. Φορούσαμε εκείνες τις τεράστιες αρβύλες και εκείνες τις μέρες οι μπάλες ήταν φτιαγμένες από δέρμα και δεν αργούσαν να μουσκέψουν».
Ο Μπέρτι Φέλσταντ ήταν ένας από τους τελευταίους επιζώντες του Α” Παγκοσμίου Πολέμου. Έφυγε από τη ζωή το καλοκαίρι του 2001 σε ηλικία 106 ετών. Εν ζωή θυμόταν ακόμη πως «ήταν ένα παιχνίδι για όλους. Ίσως ήταν 50 από κάθε πλευρά. Έπαιξα γιατί μου άρεσε πολύ το ποδόσφαιρο. Δεν ξέρω πόσο κράτησε, ίσως μισή ώρα και κανείς δεν κρατούσε σκορ».
Στη «Μικρή Ειρήνη στον Μεγάλο Πόλεμο» («Der Kleine Frieden im Grossen Krieg» όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος του γερμανικού βιβλίου), η ιστορία δεν έχει μόνο μπάλες. Έχει αυτοσχεδιασμούς και μάζες από άχυρο δεμένες με σχοινί ή άδεια κονσερβοκούτια. Το βιβλίο του Γερμανού ιστορικού Μίχαελ Γιουργκς εκδόθηκε το 2003 και ήταν το πρώτο που θα περιλάμβανε τη γερμανική εκδοχή της ιστορίας του 1914. Χρησιμοποιώντας γράμματα και ημερολόγια στρατιωτών που είχαν καταφέρει να στείλουν πίσω σπίτι τους αφηγείται πως άνδρες από τα αντικριστά χαρακώματα συναντήθηκαν στην παγωμένη λάσπη, έστησαν τέρματα με κράνη, καπέλα και κομμάτια ξύλου, έπαιξαν για μια σχεδόν ώρα και ύστερα κατέρρευσαν εξαντλημένοι από τις άυπνες νύχτες που είχαν προηγηθεί.
