Διπλασιασμός στην τάση των εφήβων να πειραματίζονται με τις παράνομες ουσίες καταγράφεται στην ετήσια έκθεση για τα ναρκωτικά.
Ένας στους δέκα 15χρονους έχει καπνίσει κάνναβη τουλάχιστον μία φορά, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2002 ήταν μόλις 5,2%. Το παρήγορο είναι ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφεται συστηματική μείωση του αριθμού των θανάτων από ναρκωτικά, αύξηση του αριθμού όσων ακολουθούν πρόγραμμα απεξάρτησης και μείωση των χρηστών που μολύνονται από τον ιό του AIDS.
Τα παραπάνω προκύπτουν, μεταξύ άλλων, από την ετήσια έκθεση για την κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών και των οινοπνευματωδών στην Ελλάδα το 2013, η οποία δημοσιοποιήθηκε χθες από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ).
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η κατάσταση έχει συνοπτικά ως εξής:
Το 9,6% των εφήβων ηλικίας 15 ετών αναφέρουν το 2014 ότι έχουν κάνει χρήση κάνναβης έστω και μία φορά στη ζωή τους. Εκτός από την κάνναβη, καταγράφεται με χαμηλότερα ποσοστά χρήση υπνωτικών και άλλων φαρμάκων για «φτιάξιμο» (5,1%), εισπνεόμενων ουσιών, όπως κόλλα, βενζίνη, διαλύτες (4,2%), άλλων συνθετικών ουσιών (2,9%), ηρεμιστικών ή υπνωτικών (2,4%), Έκστασι ή άλλης ουσίας (1,5%).
Τα αγόρια ανέφεραν σε υψηλότερο ποσοστό χρήση κάνναβης και τα κορίτσια χρήση φαρμάκων. Τα δε αγόρια δήλωσαν σημαντικότερα ποσοστά υψηλότερης χρήσης κάνναβης, καθώς και επανάληψης της χρήσης συγκριτικά με τα κορίτσια.
Την τετραετία 2010-2014 συνεχίστηκε η αύξηση του ποσοστού των 15χρονων (κυρίως των κοριτσιών), που ανέφεραν χρήση κάνναβης κατά τους τελευταίους 12 μήνες, η οποία είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το 2006.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο αριθμός των χρηστών ηρωίνης στον ελληνικό πληθυσμό κυμαίνεται από 14.158 έως 18.530. Από αυτούς, περίπου το 80% είναι άνδρες και οι μισοί διαμένουν στην Αττική. Από τους «προβληματικούς χρήστες», όπως ονομάζονται, οι 4.451 έως 6.338 κάνουν ενέσιμη χρήση ηρωίνης, με αποτέλεσμα να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων.
Η ενδοφλέβια χρήση οπιοειδών, πάντως, ακολούθησε πτωτική τάση και το 2013. Η μέση ηλικία έναρξης της κύριας ουσίας εξάρτησης είναι τα 19,9 έτη, ενώ η μέση διάρκεια χρήσης έως και την είσοδο σε θεραπεία είναι τα 10,1 έτη.
Θετικό χαρακτηρίζεται το στοιχείο ότι περισσότεροι χρήστες καταφεύγουν σε κάποια μονάδα απεξάρτησης ή υποκατάστασης. Το 2013 υπήρξε μια μικρή κάμψη στον αριθμό των χρηστών που εισήλθαν σε πρόγραμμα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ, έπειτα από τις συνεχείς αυξήσεις που είχαν καταγραφεί από το 2008 έως το 2012.
Στη λίστα αναμονής του ΟΚΑΝΑ βρίσκονται 2.563 χρήστες, από τους οποίους οι 2.301 στην Αττική. Ο αριθμός των χρηστών που περίμεναν να ενταχθούν σε πρόγραμμα υποκατάστασης του Οργανισμού είχε ξεπεράσει τους 5.500 το 2009.
Αύξηση
Στον αντίποδα, σημαντική αύξηση καταγράφηκε το 2013 στις εισόδους στα «στεγνά» προγράμματα, αντιστρέφοντας την πτωτική τάση που είχε παρατηρηθεί την τριετία 2010-2012. Τα στοιχεία δείχνουν ότι 4.894 χρήστες μπήκαν σε πρόγραμμα θεραπείας. Τρεις στους πέντε εισήλθαν σε μονάδες εξωτερικής παραμονής και ένας στους τρεις σε μονάδες εσωτερικής παραμονής.
Το 71,7% των εισαγωγών αφορούσαν «στεγνά» προγράμματα και το 22,5% προγράμματα υποκατάστασης. Δύο στις πέντε εισαγωγές αφορούσαν χρήστες οι οποίοι δεν είχαν ζητήσει θεραπεία ποτέ στο παρελθόν.
Μειώθηκαν οι πόροι για τις μονάδες απεξάρτησης
Με όλο και μικρότερη κρατική χρηματοδότηση καλούνται να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση οι μονάδες απεξάρτησης.
Το 2013, διατέθηκαν στο ΚΕΘΕΑ 18 εκατομμύρια ευρώ και στον ΟΚΑΝΑ 23 εκατομμύρια. Το ίδιο έτος, οι δαπάνες του ΟΚΑΝΑ εμφανίζονται μειωμένες κατά 28% και 16% σε σύγκριση με τις αντίστοιχες του 2009 και του 2012. Οι δαπάνες του ΚΕΘΕΑ μειώθηκαν κατά 39% και 8,6% σε σχέση με το 2009 και το 2012 αντίστοιχα.
Ποσοστά
Το ποσοστό μισθοδοσίας του ΟΚΑΝΑ μειώθηκε κατά 40% και 14% το 2013 σε σχέση με το 2009 και 2012 αντίστοιχα και καταλαμβάνει το 50% των δαπανών το 2013, έναντι 68% τα προηγούμενα έτη.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη σταθερή μείωση στη χρηματοδότηση της πρόληψης. Το ΚΕΘΕΑ δαπάνησε το 2013 το ποσό των 135.426 ευρώ για πρόληψη, έναντι 194.195 το 2012, 266.925 το 2011 και 399.185 το 2009.
Παρόμοια είναι η εικόνα στον ΟΚΑΝΑ, όπου δαπανήθηκαν για πρόληψη 4,66 εκατομμύρια ευρώ το 2013, έναντι 4,94 εκατομμυρίων το 2011 και 15,4 εκατομμυρίων το 2010.
Η συνολικός προϋπολογισμός για το ΚΕΘΕΑ ανέρχεται στα 18,4 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 30,3 εκατομμυρίων το 2009 και του ΟΚΑΝΑ στα 33,7 εκατομμύρια έναντι 46,9 εκατομμύρια το 2009.
Πτωτική τάση στην κατανάλωση αλκοόλ
Αισιόδοξα είναι τα στοιχεία από την κατανάλωση αλκοόλ στους εφήβους. Στη μελέτη του ΕΠΙΨΥ καταγράφεται πτωτική τάση σε σχέση με το 2010, η οποία αποδίδεται στο μικρότερο «χαρτζιλίκι» που παίρνουν από τους γονείς τους, λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και στις υψηλές τιμές των οινοπνευματωδών ποτών.
Το 30,1% των μαθητών ηλικίας 11 έως 14 ετών δηλώνουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ τις τελευταίες 30 μέρες, ποσοστό που το 2010 ήταν 41,5%. Τα αγόρια εμφανίζουν υψηλότερο ποσοστό κατανάλωσης αλκοόλ από τα κορίτσια (32,5% έναντι 27,8%), αλλά και μεγαλύτερη μείωση από τα κορίτσια σε σχέση με το 2010.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που προκύπτουν από τις έξι εξειδικευμένες μονάδες θεραπείας και το ένα αλκοολογικό ιατρείο. Το 2013, κατέφυγαν στις εν λόγω δομές 546 άτομα, αριθμός που είναι ο μεγαλύτερος των τελευταίων ετών (463 το 2012 και 477 το 2011).
Στη μεγάλη τους πλειονότητα, τα άτομα που ζήτησαν θεραπεία ήταν άνδρες (71,1%). Το 28,2% ανέφεραν το κρασί ή τη ρετσίνα ως το κύριο είδος αλκοολούχου ποτού που συνήθως κατανάλωναν τον τελευταίο καιρό. Το 26,7% δήλωναν το ούζο, το τσίπουρο ή το ρακί, το 24,4% την μπίρα και το 20,3% ουίσκι, βότκα, τεκίλα, τζιν, κονιάκ, ρούμι ή λικέρ.
Η μέση ηλικία των ανθρώπων που ζητούν για πρώτη φορά τις υπηρεσίες των εν λόγω δομών είναι τα 40,3 έτη.
Η μέση ηλικία κατά την οποία η κατανάλωση οινοπνευματωδών άρχισε να καθιερώνεται ως καθημερινή συμπεριφορά είναι τα 30,6 έτη.
Ενας στους τρεις χρήστες είναι άνεργοι, ενώ σχεδόν οι μισοί (48,9%) ανέφεραν ότι συγκατοικούν με σύζυγο ή σύντροφο ή μόνο με παιδιά.
Το 5,9% ανέφεραν ότι συγκατοικούσαν με άτομα που κάνουν και εκείνα κατάχρηση αλκοόλ ή και χρήση παράνομων ουσιών ή είναι εξαρτημένοι από τον τζόγο. Οι μισοί (48,4%) είχαν ζητήσει θεραπεία και στο παρελθόν. Οι περισσότεροι από αυτούς αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας, το οποίο σχετίζεται με το αλκοόλ.
Ενας στους τρεις από όσους ζητούν θεραπεία για προβλήματα σε σχέση με το αλκοόλ (34,7%) αναφέρουν δοκιμή ή χρήση τουλάχιστον μίας παράνομης ουσίας σε όλη τη ζωή τους, με συνηθέστερη ουσία την κάνναβη και σε μικρότερο ποσοστό την κοκαΐνη.
Ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση των ειδικών του ΕΠΙΨΥ ότι η δοκιμή ή χρήση οποιασδήποτε παράνομης ουσίας αφορά περισσότερο τους άγαμους (54,3%) σε σχέση με τους παντρεμένους (25,8%) και τους διαζευγμένους ή χήρους (27%).
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΟΣ
