Τις τελευταίες ημέρες, τηλεοπτικά συνεργεία αμερικανικών, βουλγαρικών και ρουμανικών ΜΜΕ επισκέπτονται την πόλη του Βόλου αναζητώντας την ομάδα των πολιτών που προσπάθησε να «βγάλει το ευρώ από τη ζωή της». Χρόνια προτού η Ελλάδα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο εξόδου από τη νομισματική ένωση, τον Ιούνιο του 2010, το Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας εισήγαγε μια νέα μονάδα στις τοπικές συναλλαγές: την ΤΕΜ. Μπορεί να μην τυπώνεται σε χαρτί, χρησιμοποιείται όμως από ορισμένους πολίτες αντί του ευρώ για αγορά και πώληση συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών.
Τα μέλη του δικτύου, που ξεκίνησαν από 50 και ξεπέρασαν κάποια στιγμή τα 800, εξηγούν ότι η ΤΕΜ (Τοπική Εναλλακτική Μονάδα) δεν αποτελεί νόμισμα, αλλά είναι μια μονάδα υπολογισμού των ανταλλαγών που κάνουν μεταξύ τους. «Το δίκτυο πέρασε από διάφορα εξελικτικά στάδια», λέει στην «Κ» ο Χρήστος Παπαϊωάννου, μηχανολόγος ηλεκτρονικών υπολογιστών και ένα από τα ιδρυτικά μέλη. «Βασίζεται στην εμπιστοσύνη, στην προσφορά και στη συμμετοχή. Αυτά δεν είναι πάντα αυτονόητα», προσθέτει.
Οταν ξεκίνησε το δίκτυο, κάθε νέο μέλος προσκόμιζε για την εγγραφή του μια φωτοτυπία της αστυνομικής ταυτότητας. Το όνομά του καταχωριζόταν σε βάση δεδομένων και λάμβανε ως πίστωση 300 ΤΕΜ. Στο δίκτυο συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, καθηγητές, υδραυλικοί, μοδίστρες, αγρότες. Μπορεί, για παράδειγμα, κάποιος υδραυλικός να δεχθεί μαθήματα αγγλικών πληρώνοντας σε ΤΕΜ και σε αντάλλαγμα να πληρωθεί σε ΤΕΜ επισκευάζοντας μια βρύση.
Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του δικτύου υπήρξαν όμως κάποια μέλη που ξόδεψαν την πίστωση χωρίς να προσφέρουν ποτέ κάποια υπηρεσία. Γι’ αυτό και πλέον η πίστωση έχει πέσει στα 20 ΤΕΜ για κάθε νεοεισερχόμενο, ενώ όποιος φτάσει στο ανώτατο όριο των 1.200 ΤΕΜ καλείται να τα ξοδέψει εντός δικτύου. «Δεν μπορείς να αποταμιεύσεις ούτε τοκίζεται η ΤΕΜ», λέει ο κ. Παπαϊωάννου. Αυτή η ομάδα έδωσε τη δυνατότητα σε καταστηματάρχες που έκλεισαν τα μαγαζιά τους να διαθέσουν το εμπόρευμα που τους είχε απομείνει, αλλά και σε ανέργους να πραγματοποιήσουν κάποιες συναλλαγές ακόμη κι αν είχαν προβλήματα ρευστότητας. Ο Σωτήρης Τσιμούρτος κατάφερε να διαθέσει σε ΤΕΜ υδραυλικά είδη που είχαν ξεμείνει στις αποθήκες του αφού έκλεισε το μαγαζί του και χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια την ΤΕΜ για να καλύψει το κόστος των ιδιαίτερων μαθημάτων αγγλικών των παιδιών του. Η Αγγελική Ιωαννίτη επιδιορθώνει ρούχα με το αντίτιμο σε ΤΕΜ. Η Τζίνα Αλεξίου παίρνει συνήθως ρουχισμό και κάποια τρόφιμα στο παζάρι που λειτουργεί κάθε Τετάρτη και Σάββατο από το δίκτυο.
Ωστόσο, η ΤΕΜ δεν εξασφαλίζει την επιβίωση. Το ενοίκιο, οι λογαριασμοί, το καθημερινό φαγητό, τα καύσιμα και τόσα άλλα αγαθά και υπηρεσίες πωλούνται και αγοράζονται σε ευρώ. Και στο παζάρι του δικτύου η διάθεση τροφίμων δεν είναι πάντα εξασφαλισμένη. Οπως λέει η κ. Αλεξίου, μια ομάδα παραγωγών από το Πήλιο που προσφέρει λαχανικά δεν μπορεί συνεχώς να μετακινείται γιατί απαιτούνται και ευρώ για τα έξοδά της. «Το δίκτυο δεν ιδρύθηκε για να επιβιώσεις, αλλά για να σε βοηθήσει. Εγώ βάζω τη λέξη αλληλεγγύη πριν από την ανταλλαγή», προσθέτει.
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, πάντως, πέρα από αιτήματα για συνεντεύξεις και κάποια e-mails υποστήριξης από ακτιβιστές άλλων χωρών, το δίκτυο δεν αύξησε τη δυναμική του λόγω capital controls. «Ακόμα δεν ήρθε σε εμάς κάποιος επειδή έκλεισαν οι τράπεζες», λέει ο κ. Παπαϊωάννου. «Ο κόσμος παραμένει παγωμένος».
