Αναπάντητα ερωτήματα και μεγάλη ανησυχία έχει
προκαλέσει στη χώρα μας η είδηση για τους 12 Δήμους, που οι κάτοικοί τους έχουν τεθεί σε καραντίνα με αποκλεισμό από τις αιμοδοσίες, καθώς εμφανίστηκαν 65 κρούσματα ελονοσίας. Αν και κάθε χρονιά καταγράφονται σποραδικά κρούσματα ελονοσίας, ο φετινός αριθμός αποτελεί ρεκόρ σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ.
Οι πληροφορίες ότι τα 4 από αυτά οφείλονται σε εγχώρια μετάδοση πυροδότησαν έντονη πολιτική αντιπαράθεση,με τον πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Αθήνας Γιώργο Πατούλη να ζητά την παραίτηση του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Υγείας Ι. Μπασκόζο, κατηγορώντας τον για “ολιγωρία και παραλείψεις που έχουν θέσει σε κίνδυνο την χώρα”.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΣΑ το Κέντρο Έλεγχου και Πρόληψης Νοσημάτων είχε προειδοποιήσει για το αυξημένο κίνδυνο λόγω των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και είχε ζητήσει να ληφθούν έκτακτα μέτρα, κάτι που – όπως λέει ο κ. Πατούλης – δεν έγινε.
Αργά το βράδυ της Κυριακής με ανακοίνωσή του το Υπουργείο Υγείας χαρακτηρίζει “υπερβολική την δημοσιότητα και αναίτια την διόγκωση ενός υπαρκτού αλλά ελεγχόμενου προβλήματος, που αφορά κρούσματα ελονοσίας που έχουν καταγραφεί στη χώρα μας”.
Να σημειωθεί ότι η ελονοσία εκριζώθηκε από την Ελλάδα το 1974. Από τότε και μέχρι το 2011 καταγράφονταν στην Ελλάδα περίπου 30-50 κρούσματα ετησίως, τα οποία όμως αφορούν συνήθως άτομα που έχουν ταξιδέψει σε χώρες που ενδημεί η νόσος.
Ας δούμε, όμως, πρώτα τί είναι η ελονοσία και εάν και κατά πόσον υπάρχει πιθανός κίνδυνος ενδημίας στην χώρα μας, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα:
Τί είναι η ελονοσία;
Η ελονοσία είναι η πιο σοβαρή παρασιτική λοίμωξη και σημαντικό αίτιο θανάτου παγκοσμίως. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), 300 – 500 εκατομμύρια άτομα προσβάλλονται κάθε χρόνο, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι παιδιά κάτω των 5 ετών, ενώ καταγράφονται πάνω από 1 εκατομμύριο θάνατοι ετησίως λόγω της ελονοσίας.
Η νόσος ενδημεί σε περισσότερες από 100 χώρες. Οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζουν τη γεωγραφική και εποχική κατανομή της νόσου.
Τρόποι μετάδοσης
Σύμφωνα με την επίσημη πληροφόρηση από την ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ η ελονοσία (malaria) οφείλεται στο πλασμώδιο (Plasmodium), ένα μικροοργανισμό – παράσιτο, το οποίο προσβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα. Υπάρχουν πολλά είδη πρασμώδιου, ενώ το πιο επικίνδυνο είδος είναι το Plasmodium falciparum, το οποίο είναι πιο πιθανό να προκαλέσει σοβαρή λοίμωξη και εάν δεν αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.
Η νόσος, σύμφωνα με τους επιστήμονες, μεταδίδεται στον άνθρωπο μετά από τσίμπημα από θηλυκό μολυσμένο κουνούπι που ανήκει στο γένος Ανωφελές (Anopheles). Μόνο τα κουνούπια του συγκεκριμένου γένους μπορούν να μεταδώσουν την ελονοσία, ενώ θα πρέπει προηγουμένως να έχουν τσιμπήσει άτομο που να είναι μολυσμένο με τη νόσο.
Η νόσος μεταδίδεται επίσης, από:
-μετάγγιση αίματος
-μεταμόσχευση οργάνων
-μολυσμένες βελόνες ή σύριγγες
-από τη μητέρα στο έμβρυο (σπανιότερα)
ΔΕΝ μεταδίδεται από άτομο σε άτομο:
-από άγγιγμα, φιλί
-μέσω κοινωνικής επαφής
-μέσω σεξουαλικής επαφής
ΔΕΝ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΛΛΟ ΕΙΔΟΣ ΚΟΥΝΟΥΠΙΟΥ
παρά μόνο από τα κουνούπια του γένους Ανωφελούς
Συμπτώματα:
Η γκάμα των συμπτωμάτων είναι πολύ μεγάλη. Μπορεί να η νόσος να είναι από ασυμπτωματική, ή να παρουσιάσει βαρύτατα συμπτώματα ή να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με το είδος του πλασμωδίου, το οποίο θα προσβάλλει τον οργανισμό. Συνήθως εμφανίζονται σε διάστημα από 1 έως 4 εβδομάδες μετά το τσίμπημα του κουνουπιού. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί τα συμπτώματα να εμφανιστούν ακόμη και ένα χρόνο μετά το τσίμπημα.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:
-υψηλός πυρετός με ρίγος και εφίδρωση,
-κεφαλαλγία,
-μυαλγία
-γενική αδιαθεσία και
-συμπτώματα γριπώδους συνδρομής.
Ο πυρετός μπορεί να εμφανίζεται κάθε δεύτερη ή τρίτη μέρα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να περνά και απαρατήρητος.
Στα δευτερογενή συμπτώματα περιλαμβάνονται:
-ναυτία,
-εμετός,
-διάρροια
-κοιλιακός πόνος,
-αναιμία και ίκτερος.
Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, κώμα ή θάνατο. Σε αυτούς που δεν έχουν θεραπευτεί κατάλληλα, η ασθένεια μπορεί να επανεμφανισθεί μήνες αργότερα. Ο ασθενής μπορεί να νοσήσει ξανά μέσα σε διάστημα μηνών από το πρώτο επεισόδιο έως και πέντε ετών, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις μέχρι και έξι έτη αργότερα.
Σε αυτούς που μόλις ξεπέρασαν μια μόλυνση, η επαναμόλυνση συνήθως προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα. Αυτή η μερική ανοσία εξαφανίζεται για μήνες έως και χρόνια, αν δεν υπάρχει τρέχουσα έκθεση στην ελονοσία.
Θεραπεία
Η ελονοσία είναι ιάσιμη και θεραπεύεται αποτελεσματικά, στην περίπτωση που διαγνωστεί έγκαιρα και ο ασθενής λάβει την κατάλληλη αγωγή.Σε περίπτωση που δεν δοθεί κατάλληλη θεραπεία, σε σοβαρές μορφές της νόσου μπορεί να παρουσιαστούν νευρολογικά συμπτώματα, νεφρική ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
Πώς υπήρξε εγχώρια μετάδοση της ελονοσίας στην Ελλάδα;
Οι επιστήμονες του ΚΕΕΛΠΝΟ παραδέχονται ότι υπάρχουν ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης της ελονοσίας στη χώρα μας.
Καθώς και ότι αποφάσισαν να βάλουν σε καραντίνα τους κατοίκους και τους επισκέπτες των 12 ελληνικών Δήμων, μετά από μελέτη βιβλιογραφίας σχετικά με το εύρος πτήσης των ανωφελών κουνουπιών και συγκεκριμένα του κουνουπιού του γένους Anopheles sacharovi, το οποίο είναι ο κύριος διαβιβαστής της ελονοσίας στην χώρα μας.
Αναπάντητο παραμένει το ερώτημα εάν έγιναν μέχρι σήμερα όλες οι ενέργειες που απαιτούνταν με αεροψεκασμούς στις περιοχές αυτές, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος. Το Υπουργείο Υγείας, ωστόσο, με ανακοίνωσή του υποβιβάζει το ζήτημα.
Επίθεση από τον Προεδρο του ΙΣΑ Γιώργο Πατούλη στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας
Για ολιγωρία κατηγορησε την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας ο Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθήνας Γιώργος Πατούλης, καθώς, όπως κατήγγειλε “κατά τη φετινή χρονιά υπήρξε ολιγωρία στον στρατηγικό σχεδιασμό για την υλοποίηση των προγραμμάτων καταπολέμησης των κουνουπιών παρά το γεγονός ότι το Κέντρο Έλεγχου και Πρόληψης Νοσημάτων είχε προειδοποιήσει για το αυξημένο κίνδυνο λόγω των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και είχε ζητήσει να ληφθούν έκτακτα μέτρα”.
Το υπουργείο Υγείας- όπως παραδέχθηκε σε σχετικές δηλώσεις του ο γενικός γραμματέας Δημόσιας υγείας Ι. Μπασκόζος- περιορίστηκε στον να εκδίδει εγκυκλίους-, υποστηρίζει ο ΙΣΑ, χωρίς να μεριμνήσει για τον στρατηγικό σχεδιασμό και την παρακολούθηση του σοβαρού αυτού θέματος που συνιστά μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία. Το αποτέλεσμα είναι ότι η χώρα μας αντιμετωπίζει σήμερα έναν υγειονομικό κίνδυνο με σοβαρές προεκτάσεις, λέει ο Γιώργος Πατούλης, ο οποίος χαρακτήρισε τον κ. Ι. Μπασκόζο “επικίνδυνο για τη Δημόσια Υγεία” και ζήτησε την παραίτηση του.
Η απάντηση του Υπουργείου Υγείας
Χθες το βράδυ το Υπουργείο Υγείας εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία χαρακτηρίζει υπερβολική την διόγκωση του θέματος:
“Τις τελευταίες μέρες παρατηρείται μια υπερβολική δημοσιότητα και αναίτια διόγκωση ενός υπαρκτού αλλά ελεγχόμενου προβλήματος , που αφορά κρούσματα ελονοσίας που έχουν καταγραφεί στη χώρα μας. Το Υπουργείο Υγείας διαβεβαιώνει ότι είχε προβεί εγκαίρως σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες έτσι ώστε να διασφαλιστεί με κάθε τρόπο η δημόσια υγεία και διευκρινίζει ότι:
α) Η παρουσία σποραδικών κρουσμάτων ελονοσίας στη χώρα μας είναι ένα φαινόμενο με εξάρσεις και υφέσεις που παρατηρείται όλα τα τελευταία χρόνια.
β) Όπως πέρυσι, έτσι και φέτος έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για έγκαιρη διάγνωση, ενημέρωση, πρόληψη και θεραπεία με τη συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων [ΚΕΕΛΠΝΟ, ΥΠΕ, υγειονομικές υπηρεσίες των Περιφερειών, Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ)].
γ) Ο αριθμός των «εισαγομένων» κρουσμάτων ήταν απολύτως αναμενόμενος λόγω του μεγάλου αριθμού προσφύγων/μεταναστών που προσήλθαν στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα. Σε «εγχώρια μετάδοση» οφείλονται 4 κρούσματα μετά την εκδήλωση των οποίων ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας συντονίζει και εποπτεύει την υλοποίηση των ενδεδειγμένων μέτρων για την αποφυγή διασποράς της νόσου.
δ) Υπάρχει ειδικό Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση της Ελονοσίας που έχει εκπονηθεί από το ΚΕΕΛΠΝΟ και έχει ήδη ενεργοποιηθεί από το Υπουργείο Υγείας
ε) Βασική αρχή των πολιτικών δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη. Γι’ αυτό το λόγο η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με το ΕΚΕΑ προχώρησε σε διακοπή της αιμοδοσίας σε περιοχές αυξημένου κινδύνου. Σε ευρεία σύσκεψη που θα πραγματοποιηθεί εντός της εβδομάδας υπό τον υπουργό Υγείας, Ανδρέα Ξανθό, θα αναζητηθούν τρόποι αναπλήρωσης των απαραίτητων μονάδων αίματος.
Το Υπουργείο χαρακτηρίζει λυπηρό “ένα θέμα δημόσιας υγείας που απαιτεί άμεσες, διακριτικές και αποτελεσματικές ενέργειες, να γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης και επικοινωνιακής τακτικής προκαλώντας άσκοπη ανησυχία στους πολίτες αλλά και κίνδυνο διεθνούς δυσφήμισης της χώρας μας”.
Ενώ ο Πρόεδρος του ΙΣΑ ανταπάντησε τα ξημερώματα ως εξής:
“Η κυβέρνηση γνώριζε ότι στη χώρα έχουν εισέλθει τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση κρουσμάτων ελονοσίας. Αντί λοιπόν να χρησιμοποιεί το προσφυγικό ως δικαιολογία, θα έπρεπε να έχει νωρίτερα κινητοποιήσει τον κρατικό μηχανισμό.
Αντί να μιλά για πολιτική εκμετάλλευση του προβλήματος, ας μας πουν οι αρμόδιοι κυβερνητικοί φορείς ποτέ άλλοτε είχαν κηρυχθεί σε καραντίνα λόγω ελονοσίας 12 Δήμοι της χώρας; Ποσά χρόνια θα γυρίσει η Ελλάδα πίσω στα ζητήματα της δημόσιας υγείας, εξαιτίας της ανίκανης πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας;
Δεν περιμένουμε φυσικά να φιλοτιμηθούν και να παραιτηθούν. Αν είχαν φιλότιμο, θα το είχαν κάνει τον προηγούμενο χειμώνα, που χάθηκαν δεκάδες ανθρώπινες ζωές εξαιτίας των δεκάδων κλειστών κλινών στις ΜΕΘ.”
Το ΚΕΕΛΠΝΟ συνιστά στους πολίτες να μην αφήνουν στάσιμα νερά όπου πολλαπλασιάζονται τα κουνούπια και να χρησιμοποιούν σήτες και εντομοαπωθητικά.
