Αυτό έγραψε ο παππούλης μου, Ηλίας Σκαμπαρδούκας, στο ταπεινό φάκελο που μας άφησε, μονάκριβη κληρονομιά εκτός από την άγια ευχή του.
Γεννημένος το 1911, δε γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, αφανή ήρωα του πρώτου Βαλκανικού.
Έχασε τη μητέρα του σχεδόν νήπιο, μεγάλωσε με τη χάρη του Θεού, παντρεύτηκε προσφυγοπούλα και στα 29 του πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο.
Τιμώντας σήμερα τη μνήμη του και τη μνήμη όλων των συμπολεμιστών του, αντιγράφω αυτολεξεί μερικά αποσπάσματα από το ιερό του ημερολόγιο του πολέμου, το εξαιρετικά φθαρμένο και δυσανάγνωστο.
Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 40
Ημέρα Αγωνίας, πάθους επιθέσεως και ενθουσιασμού
Τρίτη 19 Νοεμβρίου 40
Μετά από τα χαρακώματα ανεβήκαμε μέγα λόφον στην πρώτη γραμμή…ημέρα κινδύνου.
Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 40
….Προχωρήσαμεν στο Αλβανικό εδαφος. Ο Χριστός βοηθός και φύλαξ.
Τετάρτη 4 -12-40
Επίθεσις μέσα στη χαράδρα. Δεν δύναμαι να γράψω την κακουχίαν συνοδευομένην και αγωνίας.
Πέμπτη 5-12-40
Προσπέλασις ύστερα από δύο μάχες. Περάσαμε τη μεγάλη χαράδρα και εγκατεστήσαμε φυλάκια απέναντι του Αργυροκάστρου, κοντά 100 μέτρα στον εχθρό ανάμεσα στα χιόνια. Νυξ φρίκης και ψύχους.
13-12-40
Όπισθεν της μάχης γραμμή…η φρίκη του μυδραλιοβόλου σκάβει την γην. Τις δύναται να περιγράψει;….ξύλιασα από το κρύο.
Σάββατο 14-12-40
Έναντι Τεπελενίου. Μέσα στη μάχη της φωτιάς ζητούμε από το Θεό μόνον σωτηρία. Ανάμεσα στα χιόνια και στους πάγους προ του Τεπελενίου μάχη, προφυλακαί και ύπνος μέσα στα χιόνια. Αδιακόπως βαλλόμεθα από το βαρύ πυροβολικό. Δόξα τω Χριστώ.
Κυριακή 15-12-40
Στην πρώτη γραμμή και μας πλακώσαν τα χιόνια
Τετάρτη 18-12-40
Αρχίσαμεν επίθεσιν. Ο φοβερός αέρας μαίνεται. Το κορμάκι μας ψύχεται. Ώρα 4 κάμαμεν επίθεσιν. Έπιασα 8 αιχμαλώτους. Ήμουν πρώτος στη μάχη.
Παρασκευή 20-12-40
Στην πρώτη γραμμή βαλλόμεθα από όλα τα μέρη. Ατυχώς υπέστημεν βαριά πλήγματα. Ο Χριστός με βοήθησεν.
Σάββατο 21-12-40
Προφυλακαί από εσπέρας έως εσπέρας ενώπιον του εχθρού. Βαλλόμεθα από τα πυρά του πυροβολικού και όλμων. Επίθεσις στας 4. Λάβαμε και τα συγχαρητήρια του πρωθυπουργού.
Κυριακή 22-12-40
Ώρα 3.30 έτοιμοι διά επίθεσιν.Λόγω του καιρού ανεβλήθη. Ξεκουράζομαι μέσα στους παγετώνας και τη σκοτεινιά. Μέσα στους φρικτούς αέρηδες. Πατέρα μου, σώσε μας. Χριστέ μου, Γυναίκα μου, που βρίσκομαι ;
Τρίτη 24-12-40
Προφυλακαί ξενυχτήσαμε μέσα στο υγρόν σπήλαιον. Το αίσχος των εχθρών ,των κακοποιών απερίγραπτον. Ο Χριστός να μας λυπηθεί και βοηθήσει.
25-12-40 Τετάρτη, ημέρα Χριστουγέννων
Προφυλακαί προ του εχθρού. Μέγας χειμών. Χάλαζα και χιώνα ,κακουχίες. Σπάραξε η καρδούλα μου από το φοβερόν ψύχος. Είμεθα και νηστικοί. Γυναίκα μου, χάνομαι. Ήλθε δακρύων ο διοικητής μας για τα Χρόνια Πολλά.
ΝΕΟΝ ΕΤΟΣ
Ειρηνικόν και πανευτυχισμένον!
1-1-41 Τετάρτη
Γραμμή αντιστάσεως προ του Τεπελενίου. Παρά τον πόλεμον και την φοβεράν κακοκαιρίαν οι τσολιάδες γλεντούνε.
14-1-41
Προφυλακαί αντικατεστάθημεν για ολίγας ώρας στην γραμμή ανασχέσεως. Αμέσως πάλι για την πρώτη γραμμή ώρα 8μ.μ. Ξεκινούμε μέσα στην χιονοθύελλα. Αδύνατον να περιγράψω πώς ξενυχτήσαμε χωρίς σκηνάς.
Πέμπτη 30-1-41
Πυροβολικό, βομβαρδισμοί και παγετός θανάτου…Μοναξιά
21 Φεβρουαρίου 41
Είμαι τραυματισμένος. Η καρδιά μου σπάραξε .Στα δεξιά μου πεθαίνουν από τους όλμους. Κι εγώ πεθαίνω. Δεν δύναμαι να κάνω θάρρος.
22 Φεβρουαρίου 41
Παγώσαμε. Τα τουφέκια δεν τουφεκούνε…η ζωή σβήνει. Χριστέ μου, βοήθεια.
27 Φεβρουαρίου 41
Τα δάκρυα ίδια πέφτουνε.
Τα δάκτυλα όμως στη θέση τους»
Και έμειναν στη θέση τους σε όλο τον πόλεμο. Αμέσως μετά τα έχασε ο παππούς μας τα περισσότερα δάχτυλα. Από τα κρυοπαγήματα. Κέρδισε έναν Πολεμικό Σταυρό τρίτης τάξεως. Και την αγάπη της μεγάλης οικογένειας που έκανε αργότερα….
Αποκατέστησα μόνο κάποια ορθογραφικά λάθη. Θα μου το συγχωρούσε, πιστεύω, αφού για χρόνια με διόρθωνε εκείνος, καθώς τελείωσε το νυχτερινό γυμνάσιο μετά τον πόλεμο. Φοβάμαι, όμως ότι δε θα μπορούσε όλα να μας τα συγχωρήσει πια. Ή μάλλον δε θα έπρεπε…
