Κλιμακώνει τις επιχειρήσεις ψυχολογικού πολέμου η Άγκυρα και εκμεταλλευομένη τη θέση αδυναμίας στην οποία θεωρεί ότι βρίσκεται η Ελλάδα, δοκιμάζει τις αντοχές της ελληνικής κυβέρνησης εκβιάζοντας την ελληνική αντίδραση που θα οδηγούσε σε θερμό επεισόδιο και νέα τετελεσμένα στο Αιγαίο.
Ο τουρκικός σχεδιασμός είναι απροκάλυπτος πλέον, καθώς η διαρροή καθημερινά φωτογραφιών και βίντεο σκαφών του τουρκικού Λιμενικού να προσεγγίζουν σε απόσταση μερικών μέτρων τα Ίμια, είναι το αποκορύφωμα μιας συντονισμένης στρατηγικής που ξεκίνησε αρχικά με την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης από τον Ερντογάν, το φρεσκάρισμα των «γκρίζων ζωνών» από το Τουρκικό ΥΠΕΞ και την «κρουαζιέρα» της τουρκικής κανονιοφόρου γύρω από τα Ίμια με επιβάτες την ηγεσία των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν εισέλθει σε μία ιδιαίτερα δύσκολη και ευαίσθητη φάση, καθώς οι διερευνητικές συνομιλίες που αποτέλεσαν για 15 χρόνια, μια βαλβίδα ασφαλείας για εκτόνωση των εντάσεων και διατήρηση διαύλων επικοινωνίας έχουν ουσιαστικά αποτελματωθεί, ενώ και η Τουρκία διέρχεται μια εξαιρετικά κρίσιμη μεταβατική περίοδο.
Το Κυπριακό και ο τρόπος με τον οποίο η Άγκυρα επιχειρεί να επιβάλλει λύση με μοναδικό γνώμονα την εξυπηρέτηση των δικών της στρατηγικών στόχων, οδηγούν σε νέες τριβές μεταξύ των δυο χωρών. Το διαφαινόμενο αδιέξοδο στις συνομιλίες για το Κυπριακό φέρνει πιο κοντά απειλές κλιμάκωσης της έντασης και στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς την Άνοιξη και πάντως μέχρι το τέλος του 2017 προβλέπεται να εντατικοποιηθούν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην κυπριακή ΑΟΖ, σε περιοχές που η Τουρκία αμφισβητεί και διεκδικεί ως δική της υφαλοκρηπίδα.
Η Τουρκία ποτέ δεν εγκατέλειψε ούτε υποβάθμισε την θέση για την ύπαρξη «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, έχοντας επιβάλλει ντε φάκτο – κυρίως μετα το επεισόδιο των Ιμίων – ένα άτυπο μορατόριουμ δραστηριοτήτων σε ελληνικές βραχονησίδες, υποσκάπτοντας έτσι σε πρώτη φάση την ελληνική κυριαρχία επί αυτών των νησιωτικών σχηματισμών. Ενδεικτικό είναι ο τρόπος με τον οποίο ο υφυπουργός ναυτιλίας κ. Σαντορινιός πήρε πίσω την πρόχειρα διατυπωμένη πρότασή του για αξιοποίηση βραχονησίδων στο Αιγαίο, μετά την έντονη αντίδραση του τουρκικού ΥΠΕΞ.
Η Τουρκία με έναν συνεχή «πόλεμο» έκδοσης ΝΟΤΑΜ και NAVTEX, αμφισβητεί καθημερινά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και αρμοδιότητες σε όλο το μήκος και πλάτος του Αιγαίου. Με τη διεκδίκηση της αρμοδιότητας Έρευνας και Διάσωσης (SAR) μέχρι το μέσο του Αιγαίου (με πιο ακραίο περιστατικό την διεκδίκηση της Ερευνάς και Διάσωσης στην Κίναρο, μετά την πτώση του ελικοπτέρου της Πολεμικής Αεροπορίας), μέχρι την αναγγελία πριν λίγες ημέρες για την έναρξη ωκεανογραφικών ερευνών από το τουρκικό TGC Cesme στο μέσο του Αιγαίου, τη δέσμευση για ασκήσεις για διάστημα ενός έτους μεγάλων περιοχών στο κέντρο του Αιγίου από την Θάσο μέχρι την Αστυπάλαια την απαίτηση για αποστρατικοποίηση των νησιών και φυσικά με τις καθημερινές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και τις υπερπτήσεις ακόμη και σε κατοικημένα νησιά, ξεδιπλώνει όλο το φάσμα των διεκδικήσεών της και της πλήρους αμφισβήτησης του status quo στο Αιγαίο.
Υιοθετώντας «πειρατική» τακτική η Τουρκία επιχειρεί με μικρό κόστος και ρίσκο να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της από την απειλή σύγκρουσης ή ακόμη και περιορισμένης σύγκρουσης με την Ελλάδα.
Αρχικώς υπονομεύει την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο και με το μορατόριουμ, τόσο στην αξιοποίηση νησίδων και βραχονησίδων (π.χ. για αιολικά πάρκα ,θαλάσσια καταφύγια κ.α.) όσο και στην έρευνα υδρογονανθράκων στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, αλλά και με την συνεχή αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και αρμοδιοτήτων (Ερευνας και Διάσωσης, Εξοπλισμού νησιών, Διεξαγωγής ασκήσεων κ.α.), οδηγεί σε φινλανδοποίηση του Αιγαίου.
Οι συνεχείς προκλήσεις στα Ίμια εντάσσονται σε αυτή την στρατηγική: της επιβολής ντε φάκτο της πολιτικής των «Γκρίζων Ζωνών» ή διαφορετικά η αντίδραση της Αθήνας θα ακολουθηθεί από θερμό επεισόδιο, που εκ των πραγμάτων θα οδηγήσει στο τραπέζι των συνομιλίων, με ατζέντα όλες τις τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο.
Αυτά είναι τα εξαιρετικά κρίσιμα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές κυβερνήσεις την τελευταία εικοσαετία, τα οποία στη σημερινή συγκυρία, με τη γενική αστάθεια και αβεβαιότητα στο διεθνές σκηνικό και την προφανή θέση αδυναμίας στην οποία βρίσκεται η χώρα, παίρνουν πλέον δραματικό χαρακτήρα. Γιατί η αυτοσυγκράτηση έναντι των τουρκικών προκλήσεων εχει ένα όριο: την οποιαδήποτε απόπειρα αποβίβασης τούρκων στρατιωτών ή ακόμη και «πολιτών» στα Ίμια ή σε κάποια άλλη από τις βραχονησίδες. Διότι τότε η αντίδραση της Ελλάδας είναι δεδομένη και δεν θα μπορεί να εξαντληθεί μόνο σε διπλωματικά διαβήματα…
Η στρατηγική που εχει επιλέξει η Άγκυρα δεν είναι άσχετη και με τις εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας. Ο Ερντογάν βαδίζει σε ένα δύσβατο μονοπάτι, καθώς οι δημοσκοπήσεις για το δημοψήφισμα του Απριλίου κάθε άλλο πάρα ευνοϊκές είναι για τον ίδιο, το κουρδικό εξελίσσεται σε ανοικτή πληγή με δεδομένη την αναβάθμιση των κούρδων της Συρίας στον αγώνα εναντίον του ISIS, ενώ καταφεύγει σε γνωστά εθνικιστικά κηρύγματα, θέλοντας να οριοθετήσει το ισλαμοεθνικιστικό προφίλ της «Νέας Τουρκίας», που αποτελεί το νέο του αφήγημα και με το οποίο εκτός των άλλων ελπίζει να κερδίσει και τις ψήφους των οπαδών του κόμματος των Γκρίζων Λύκων MHP.
Η κλιμάκωση της έντασης όμως αποτελεί και μια μορφή αντιποίνων, για τη μη έκδοση των οκτώ τούρκων αξιωματικών, θέμα που αποτελεί ζήτημα τιμής για τον Ταγίπ Ερντογάν, ενώ συγχρόνως δημιουργεί ένα ακόμη σοβαρό πονοκέφαλο στο τουρκικό καθεστώς καθώς η Ελλάδα φαντάζει πλέον ως ασφαλές καταφύγιο κάθε τούρκου πολίτη που στοχοποιεί το καθεστώς Ερντογάν.
Ν.Μ.
