Ο νέος Πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει δεσμευθεί ότι θα καταργήσει άμεσα το σύστημα της απλής αναλογικής στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Επειδή, κάθε αλλαγή στον εκλογικό νόμο για την τοπική αυτοδιοίκηση, θα ισχύσει από τις επόμενες εκλογές, θα υπάρξουν σημαντικές τροποποιήσεις με νομοθετική ρύθμιση, ώστε να λειτουργήσουν κανονικά οι δήμοι και οι περιφέρειες μέχρι τις εκλογές.
Έτσι, με νομοθετική ρύθμιση, θα δωθεί αρμοδιότητα προσωπικά στον δήμαρχο ή περιφερειάρχη να αποφασίζει μόνος του, για κάποια οικονομικά ζητήματα, χωρίς λήψη απόφασης του συμβουλίου.
Για συγκεκριμένα ζητήματα, θα αρκεί η υπογραφή του δημάρχου ή περιφερειάρχη, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη απόφαση του συμβουλίου. Για κάποια άλλα ζητήματα, θα χρειάζεται συναίνεση της οικονομικής επιτροπής και όχι του συμβουλίου. Με τον τρόπο αυτό, υποστηρίζουν, ο δήμαρχος ή περιφερειάρχης δεν θα είναι όμηρος των μειοψηφιών. Η Νέα Δημοκρατία έχει δεσμευθεί ότι θα τροποποιήσει τον νόμο Κλεισθένη για την τοπική αυτοδιοίκηση, διότι η απλή αναλογική θα οδηγήσει στην ακυβερνησία, καθώς το συμβούλιο δεν θα καταφέρει να αποφασίσει στις περισσότερες των περιπτώσεων, αφού θα είναι απαραίτητη η συναίνεση της αντιπολίτευσης και η “συναλλαγή” με θέσεις.
Τι ισχύει σήμερα,με τον πρόσφατο νόμο “Κλεισθένη” της προηγούμενης κυβέρνησης:
Οι δημοτικές παρατάξεις θα εκπροσωπούνται στα συμβούλια με βάση τον αριθμό των εδρών που θα εξασφαλίζουν από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής. Τη δεύτερη Κυριακή θα αναμετρώνται δύο πρόσωπα και όχι οι παρατάξεις τους.
Δηλαδή,ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων του κάθε δήμου θα αναδεικνύεται με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα του κάθε συνδυασμού από την πρώτη Κυριακή των εκλογών και θα παραμένει ο ίδιος άσχετα με το αποτέλεσμα των εκλογών της δεύτερης Κυριακής.Θεωρητικώς δύο ή και περισσότερες παρατάξεις μπορούν να συνεργαστούν και πριν από τις κάλπες εξασφαλίζοντας η καθεμία έναν δικό της αριθμό εδρών ή και μετά τον πρώτο γύρο στηρίζοντας για το αξίωμα του δημάρχου τα ίδια πρόσωπα.
Στα τοπικά συμβούλια τοπικών κοινοτήτων, υποψήφιος θα μπορεί να κατέλθει κάποιος και ως ανεξάρτητος, χωρίς να υποχρεούται να συμμετέχει σε συνδυασμό υποψήφιου δημάρχου..
Ο υπουργός εσωτερικών,επισημαίνει ότι η απλή αναλογική στους δήμους,είναι «η πιο ενδεδειγμένη λύση για να ωριμάσουμε ακόμη περισσότερο στο πεδίο της συνεννόησης για την προώθηση τοπικών ζητημάτων».
Μόνο η έγκριση του προϋπολογισμού,θα επιτρέπεται, μετά από τρεις άκαρπες συνεδριάσεις να γίνεται με σχετική πλειοψηφία. Καθιερώνεται ο θεσμός του δημοψηφίσματος με πρωτοβουλία πολιτών-δημοτων,για τοπικό θέμα ,με δεσμευτική ισχύ και για γενικότερο θέμα ως γνωμοδότηση.
Θα επιτρέπονται οι συνεργασίες συνδυασμών τη δεύτερη Κυριακή των εκλογών οι οποίες και θα αποτυπώνονται και στην διοίκηση του δήμου. Να σημειωθεί ότι σήμερα δεν επιτρέπονται «ανοικτά» οι συνεργασίες και δεν προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί ως αντιδήμαρχος δημοτικός σύμβουλος συνδυασμού της αντιπολίτευσης που έχει ανεξαρτητοποιηθεί.Δεν θα υπάρχει πλαφόν εκλογιμότητας όπως με το 3% που ισχύει με τις βουλευτικές εκλογές. Το ποιοί συνδυασμοί θα εκπροσωπούνται στο Δημοτικό Συμβούλιο θα αναδεικνύονται με βάση το «μέτρο» εκλογής που έχει ο κάθε δήμος.
Σήμερα, με το υπάρχον εκλογικό σύστημα, ο δήμαρχος εκλέγεται από την πρώτη ή τη δεύτερη Κυριακή με απλή αναλογική, δηλαδή με ποσοστό 50% + 1 αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους δημοτικούς συμβούλους.
Ειδικότερα ο νικητής συνδυασμός των εκλογών καταλαμβάνει τα 3/5 των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και τα υπόλοιπα 2/5 μοιράζονται οι υπόλοιποι συνδυασμοί της αντιπολίτευσης βάσει των ποσοστών τους. Η ρύθμιση αυτή έγινε προκειμένου ο δήμαρχος να μπορεί να ασκεί διοίκηση μέσα από τις αποφάσεις και την κριτική του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά ταυτόχρονα να μην προβληματίζεται να υλοποιήσει το έργο του εξαρτώμενος από …ισχνές πλειοψηφίες. Άλλωστε με το ισχύον σύστημα για σοβαρές αποφάσεις σε κάθε δήμο, όπως σύναψη δανείων κ.α. απαιτείται ενισχυμένη πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου.
Ως αποτέλεσμα της αλλαγής που προωθεί η κυβέρνηση στον εκλογικό νόμο για τους δήμους θα είναι η υποχρεωτική συνεργασία του κάθε νικητή συνδυασμού με άλλους μικρότερους συνδυασμούς προκειμένου να μπορεί να διοικήσει τον Δήμο.
Μία από τις αλλαγές σε επίπεδο Διοίκησης θα είναι η θεσμοθέτηση της διενέργειας τοπικών δημοψηφισμάτων που δε θα γίνονται μόνο μετά από πρωτοβουλία των οργάνων του δήμου, αλλά και μετά από λαϊκή πρωτοβουλία.
Ο θεσμός του δημοψηφίσματος επεκτείνεται και σε επίπεδο Δημοτικής Ενότητας, ενώ ταυτόχρονα διευρύνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορεί να διεξαχθεί έγκυρα τοπικό δημοψήφισμα, ακόμα και για θέματα που δεν ανάγονται στη με τη στενή έννοια αρμοδιότητα των ΟΤΑ, ώστε να είναι δυνατή η διεξαγωγή συμβουλευτικού υποχρεωτικά στην περίπτωση αυτή δημοψηφίσματος για κάθε θέμα τοπικού ενδιαφέροντος.
Τα τοπικά συμβούλια στις τοπικές κοινότητες θα παραμείνουν(ενώ η αρμόδια επιτροπή είχε προτείνει την καταργησή τους). Για την εκλογή προέδρου τοπικής Κοινότητας,ο πρώτος σε ψήφους του πρώτου συνδυασμού και ο πρώτος σε ψήφους του δεύτερου συνδυασμού,θα δοκιμάζουνται εντός του νέου συμβουλίου,το οποίο θα επιλέξει με μυστική ψηφοφορία τον νέο πρόεδρο.Στα τοπικά συμβούλια τοπικών κοινοτήτων,υποψήφιος θα μπορεί να κατέλθει κάποιος και ως ανεξάρτητος,χωρίς να υποχρεούται να συμμετέχει σε συνδυασμό υποψήφιου δημάρχου.Με το σχέδιο «Καλλικράτης» οι Τοπικές Κοινότητες αποτελούσαν «αγκάθι» για τους υποψήφιους δημάρχους που ήθελαν να διεκδικήσουν τη διακυβέρνηση των δήμων, γιατί ήταν πολύ δύσκολο να βρουν ανθρώπους να στελεχώσουν τα ψηφοδέλτια.Θα υπάρχει πλέον ένα ενιαίο ψηφοδέλτιο που δεν θ’ ανήκει σε καμία παράταξη και ο κόσμος έτσι θα μπορεί να επιλέγει τους καλύτερους για τα τοπικά συμβούλια τοπικών κοινοτήτων.Τα τοπικά συμβούλια θα ενισχυθούν με αρμοδιότητες και θα υπάγονται πλέον στον έλεγχο του Γενικού επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης.Ο Γενικός επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης,δεν έχει σήμερα αρμοδιότητα να ελέγχει αποφάσεις τοπικών συμβουλίων τοπικών κοινοτήτων,ως γνωμοδοτικού χαρακτήρα όργανα.
Του Χρήστου Ηλ. Τσίχλη – *Δικηγόρος Αθηνών – Συνταγματολογος – Συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα
