21η Μαΐου Μεγάλη Εορτή της Ορθοδοξίας Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος κ. Γαβριήλ χοροστάτησε χθες και σήμερα στις θείες λειτουργίες που τελέστηκαν στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Νέας Ιωνίας.
……………………………
Ἀπολυτίκιον
Τοῦ Σταυροῦ σου τὸν τύπον ἐν οὐρανῷ θεασάμενος, καὶ ὡς ὁ Παῦλος τὴν κλῆσιν οὐκ ἐξ ἀνθρώπων δεξάμενος, ὁ ἐν βασιλεῦσιν, Ἀπόστολός σου Κύριε, Βασιλεύουσαν πόλιν τῇ χειρὶ σου παρέθετο· ἣν περίσωζε διὰ παντὸς ἐν εἰρήνη, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε.
……………………………
Ο Μέγας (Άγιος) Κωνσταντίνος συνεκάλεσε το 325 μ.Χ. την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Μικράς Ασίας και την προσφώνησε αυτοπροσώπως. Η σύνοδος αυτή είναι ουσιώδης στην πορεία του Χριστιανισμού, αφού καταδίκασε την αίρεση του Αρειανισμού και διαμόρφωσε το δόγμα του Χριστιανισμού (Σύμβολο της Πίστεως).
Ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας ο οποίος ευνόησε την Εκκλησία μετά από τρεις αιώνες απηνών διωγμών. Μετέφερε την πρωτεύουσα του κράτους του στο αρχαίο Βυζάντιο και έκτισε τη Βασιλίδα των πόλεων, την Κωνσταντινούπολη. Λίγο πριν πεθάνει αξιώθηκε και του Αγίου Βαπτίσματος. Εκοιμήθη σε ηλικία 63 ετών, την 21 Μαΐου 327.
Ο Κωνσταντίνος έκανε πρωτεύουσά του την Αρελάτη της Γαλλίας κι από εκεί διοικούσε τη Δύση. Στην Ανατολή, ο Γαλέριος Μαξιμιανός, ήθελε να εκθρονίσει τον Κωνσταντίνο και κίνησε εναντίον του. Ο Κωνσταντίνος νίκησε, αλλά κι ο αυτοκράτορας στη Ρώμη Μαξέντιος άρχισε να συγκεντρώνει στρατεύματα, για να κινηθεί εναντίον του Κωνσταντίνου, ο οποίος μόλις το έμαθε ξεκίνησε πρώτος κι αφού πέρασε τις Άλπεις, καταλαμβάνοντας μία προς μία όλες τις πόλεις, έφτασε μέχρι την Ρώμη. Έξω από την πόλη, όμως, αντιλήφθηκε ότι ο δικός του στρατός ωχριούσε μπροστά στα στρατεύματα του Μαξεντίου.
Ενώ ο Κωνσταντίνος λυπημένος και σχεδόν απογοητευμένος για τη σίγουρη ήττα του, σκεπτόταν τι θα μπορούσε να κάνει, βλέπει στον ουρανό ένα φωτεινό Σταυρό, καμωμένο από αστέρια και γύρω του στην Ελληνική γλώσσα «Κωνσταντίνε εν τούτω νίκα».
Το βράδυ της ίδιας μέρας του φανερώθηκε στον ύπνο του ο Δεσπότης μας Ιησούς Χριστός, απευθυνόμενο στον Κωνσταντίνο: Έγειρε και κατασκεύασον έναν Σταυρόν, καθώς αυτόν που είδες, βάσταζε δε αυτόν εις τους πολέμους μετά πίστεως, ίνα νικάς τους πολεμίους σου πάντοτε.
Ο Κωνσταντίνος διέταξε να κατασκευάσουν ένα μεγάλο ξύλινο Σταυρό και στις 28 Οκτωβρίου του 312 μ.Χ. η ακαταμάχητος δύναμη του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού νίκησε τον Μαξέντιο, με τις αναρίθμητες στρατιές του.
Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας Μικράς Ασίας, περί το 247 μ.Χ.
Μεταξύ των ετών 272 – 288 μ.Χ. γέννησε στη Ναϊσό της Μοισίας τον Κωνσταντίνο. Η Αγία Ελένη επανήλθε στη δημόσια ζωή κατά την ανάδειξη του Κωνσταντίνου σε Καίσαρα το 306, οπότε ο Κωνσταντίνος την έφερε κοντά του στα Τρέβηρα και ακολούθως την πήρε μαζί του στη Ρώμη, όταν επρόκειτο να ανακηρυχθεί σε Αύγουστο. Η Αγία ανακηρύχθηκε σε Αυγούστα από τον Κωνσταντίνο, όταν αυτός παρέμεινε μονοκράτορας, νικώντας τον Λικίνιο, ενώ στην πορεία λειτούργησε ως σύμβουλος και συνεργάτιδά του. Αυτή η αγάπη και ο σεβασμός του Κωνσταντίνου προς την μητέρα του φάνηκε και με την ύψωση δύο στηλών στη μεγάλη πλατεία «Φόρος», η μία στο όνομα της Αγίας Ελένης και η άλλη στο όνομά του, και ανάμεσα τους ένας σταυρός, που έφερε την επιγραφή: «Εις Άγιος, εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού πατρός, Αμήν». Επίσης, για να την τιμήσει, έκοψε νομίσματα με το όνομα και τη μορφή της.
Ακόμη, μεταξύ άλλων, παραχώρησε στη μητέρα του το ανάκτορο στο Σεσσόριο του Λατερανού, όπου έκτισε μία εκκλησία, ώστε αυτή να μπορεί να επιτελεί φιλανθρωπικό και πνευματικό έργο. Στη συνέχεια, η Αγία Ελένη, με τη συγκατάθεση του Κωνσταντίνου, ανάλαβε η ίδια την ευθύνη της ανοικοδόμησης ναών και το κτίσιμο νέων εκκλησιών και ευαγών ιδρυμάτων σε όλη την επικράτεια της Αυτοκρατορίας.
Πέραν όμως της ζωής και του έργου της Αγίας Ελένης στο πλευρό του υιού της, το πιο σημαντικό γεγονός που σφράγισε την ίδια ήταν η μετάβασή της στους Αγίους Τόπους. Εκεί σύμφωνα με την Παράδοση, κατόπιν θεϊκού σημείου, βρήκε τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό του Κυρίου το 326 μ.Χ. Όταν έφθασε στα Ιεροσόλυμα, λοιπόν, καθ’ υπόδειξη του Αγίου Κυριάκου, που ήταν Εβραίος και τότε λεγόταν Ιούδας, αλλά και με βάση μία παράδοση που έλεγε ότι μετά την Αποκαθήλωση ο Τίμιος Σταυρός πετάχθηκε σε λάκκο, κοντά στο Γολγοθά, διενήργησε τις σχετικές έρευνες.
Επειδή όμως επρόκειτο για υπέρογκη εργασία, οι έρευνες στράφηκαν στο μέρος εκείνο, όπου βλάστανε το λουλούδι βασιλικός, του οποίου η ευωδία ήταν έντονη. Ο χρονογράφος Γεώργιος μοναχός σημειώνει το γεγονός της ευρέσεως ως εξής: Μαθών δε ο Επίσκοπος (Μακάριος), τα της Βασιλικής ελεύσεως…πάντας παρακάλεσε ησυχία να κάμουσι και σπουδαιοτέραν ευχήν υπέρ τούτου, στον Θεό προσέφερε… Τούτου δε γενομένου, ευθύς θεόθεν εδείχθη στον Επίσκοπο ο τόπος, όπου ο ακαθάρτου δαίμονος, ο ναός και το άγαλμα της Αφροδίτης υπήρχε. Τότε η βασίλισσα, πλήθος πολύ τεχνιτών και εργατών συγκέντρωσε και εκ βάθρων το αισχρό οικοδόμημα κατέστρεψε. Τούτου δε γενομένου, ανεφάνη το θείον Μνήμα, ο τόπος του κρανίου και τρεις καταχωμένοι σταυροί…Αμηχανία και θλίψη κατέλαβε την Βασίλισσα, αφού κανείς δεν γνώριζε ποιος είναι ο Τίμιος Σταυρός. Ο δε Επίσκοπος μετά πίστεως έλυσε την απορία. Γυναίκα άρρωστη, υπό πάντων απεγνωσμένη και τα λοίσθια πνέουσα, έφεραν μεταξύ των σταυρών…
Με τη σκιά του Τιμίου Σταυρού η ασθενούσα…ευθέως αναπήδησε, δοξάζουσα μετά μεγάλης φωνής τον Θεό. Η δε Βασίλισσα Ελένη, μετά χαράς μεγάλης παρέλαβε τον Σταυρό…και μέρος αυτού παρέδωσε στον Επίσκοπο της πόλεως (Γεώργιος Μοναχός, Περί της ευρέσεως του σταυρού, 110.620-621).
Η Αγία Ελένη αποφάσισε να οικοδομήσει επί τόπου το ναό της Αναστάσεως, ένα ακόμη ναό επάνω από το Σπήλαιο της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ και άλλους δύο, ένα στο όρος της Αναλήψεως και ένα στο ορός Θαβώρ.
……………………………
H εκκλησία μας τιμά την μνήμη τους σήμερα 21 Μαϊου.
Κωνσταντῖνος σήμερον, σὺν τῇ μητρὶ τῇ Ἑλένη, τὸν Σταυρὸν ἐμφαίνουσι, τὸ πανσεβάσμιον ξύλον, πάντων μὲν τῶν Ἰουδαίων αἰσχύνην ὄντα, ὅπλον δὲ πιστῶν, ἀνάκτων κατ᾽ ἐναντίων, δι᾽ ἡμᾶς γὰρ ἀνεδείχθη, σημεῖον μέγα, καὶ ἐν πολέμοις φρικτόν.
