Ο Δημήτρης Ιτούδης μετέφερε στο Sportdog τις εντυπώσεις του από το γήπεδο της Ένωσης στη Νέα Φιλαδέλφεια και τη σύνδεσή του με τον προσφυγικό Ελληνισμό.
Μνήμες από μία Αλησμόνητη Πατρίδα, η οποία εκτείνεται μεταξύ των οροσειρών του Αίμου και της Ροδόπης, ξύπνησαν στο γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια. Το πρωί του Σαββάτου εκτυλίχθηκε μία συγκινητική και συνάμα συμβολική εκδήλωση. Ο Σύλλογος Νεομοναστηριωτών γιόρτασε με παραδοσιακή μουσική και χορούς την ονοματοδοσία της Θύρας 47 του γηπέδου με την επωνυμία «Μεγάλο Μοναστήρι», από το ομώνυμο ιστορικό χωριό της Ανατολικής Ρωμυλίας, μία περιοχή που αποτελούσε το βόρειο τμήμα της Θράκης και σύμφωνα με την απογραφή του 1884 μετρούσε 53.028 Έλληνες, οι οποίοι πήραν τον δρόμο του ξεριζωμού μετά τη συνθήκη του Νεϊγύ το 1919.
Ήταν ένας τόπος που έβγαλε πολύ σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο διακεκριμένος αθλητής, πρόεδρος και εκ των ιδρυτών του Παναθηναϊκού, Απόστολος Νικολαΐδης, το όνομα του οποίου φέρει το γήπεδο της Λεωφόρου, ή ο ποιητής Κώστας Βάρναλης και πολλοί άλλοι άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών, των επιστημών και της πολιτικής.
Ανάμεσα στα εκατό μέλη των συλλόγων που συγκεντρώθηκαν στη Νέα Φιλαδέλφεια, από τα πέντε νεομοναστηριώτικα χωριά των νομών Φθιώτιδας, Πέλλας, Λάρισας, Θεσσαλονίκης και Ημαθίας που έστησαν γιορτή στην πλατεία του Αετού, βρέθηκε και μία προσωπικότητα που αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο για τον ελληνικό αθλητισμό, κυρίως για την καλαθοσφαίριση, έχοντας στο βιογραφικό του κατακτήσεις Ευρωλίγκας και πολύ δυνατές επιτυχίες με τις ομάδες που συνεργάστηκε. Ο λόγος για τον Δημήτρη Ιτούδη, ο οποίος συνάντησε τον Δημήτρη Μελισσανίδη μαζί με την αντιπροσωπεία των Νεομοναστηριωτών που τον ευχαρίστησε για το μεγαλόπνοο έργο που δημιούργησε και έχει χαρακτήρα… μνημείου, μιας και μεταφέρει στις επόμενες γενιές την ιστορία των αλησμόνητων πατρίδων.
Πώς βρεθήκατε στην εκδήλωση στο γήπεδο της ΑΕΚ;
«Έκανε αυτήν την τιμή ο κ. Μελισσανίδης, να ονομάσει τη Θύρα 47 “Νέο Μοναστήρι”. Είναι ένας άνθρωπος με ευαισθησίες σε τέτοιου είδους ζητήματα. Γι’αυτό ονόμασε το γήπεδο Αγιά Σοφιά και έχει φτιάξει ένα πολύ σημαντικό οίκημα στη μονή της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο. Στην εκδήλωση ήρθαν σύλλογοι από τα πέντε χωριά, στα οποία εγκαταστάθηκαν οι πρόγονοί μας από τα Μοναστήρια (Μεγάλο και Μικρό). Εμφανίστηκαν άνδρες σαλβαροφορεμένοι (σαλβάρι η ανδρική φορεσιά της Ανατολικής Ρωμυλίας) και γυναίκες φορώντας τσούκνες (τσούκνα – η γυναικεία φορεσιά της Ανατολικής Ρωμυλίας) και χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς. Όσον αφορά την παρουσία μου, γνωρίζουν πολύ καλά οι συμπατριώτες μου, ότι αγαπώ τις ρίζες μου. Είμαι υπερήφανος για την καταγωγή μου. Στο γήπεδο της ΑΕΚ βρέθηκαν συγχωριανοί μου από τα Τρίκαλα Ημαθίας, αλλά και οι γονείς μου».
Εκατό άτομα από τον Σύλλογο των Απανταχού Νεομοναστηριωτών, τον Επιμορφωτικό σύλλογο Νέου Μοναστηρίου Φθιώτιδας, τον Μορφωτικό Σύλλογο Μεγάλου Μοναστηρίου Λάρισας, τον Πολιτιστικό Λαογραφικό Σύλλογο Τρικάλων Ημαθίας, τον Μορφωτικό Αθλητικό Σύλλογο Μικρού Μοναστηρίου Θεσσαλονίκης, τον Πολιτιστικό Λαογραφικό ΟμιλοςΠέλλας βρέθηκαν το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου 2023 έξω από το γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια σε μία ευχαριστήρια εκδήλωση για την ονοματοδοσία της Θύρας 47 με το όνομα του Μεγάλου Μοναστηρίου.
Τί είπατε στον κ. Μελισσανίδη στη συνάντηση που είχατε μαζί με την αντιπροσωπεία των συμπατριωτών σας;
«Είναι σημαντικό αυτό που έκανε ο κ. Μελισσανίδης. Του έδωσα συγχαρητήρια. Είναι ευεργέτης. Και όχι μόνο για την Ανατολική Ρωμυλία. Το γήπεδο έχει αναφορές στον Πόντο, την Καππαδοκία, όλη τη Μικρά Ασία».
Πώς σας φάνηκε το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού;
«Ήταν εκπληκτικό. Τα εκθέματα δείχνουν την πορεία και την ταλαιπωρία των προσφύγων. Βλέπουμε παρόμοιες καταστάσεις να συμβαίνουν τώρα και άνθρωποι λόγω πολέμου να βιώνουν αυτό που έζησαν οι παππούδες μας».
Πόσο κοντά είστε στην παράδοση της Ανατολικής Ρωμυλίας;
«Τη δεκαετία του ’80 ιδρύθηκε ο λαογραφικός και πολιτιστικός σύλλογος στα Τρίκαλα Ημαθίας. Τότε δημιουργήθηκε με χορευτική ομάδα παιδιών στην οποία συμμετείχα. Μαθαίναμε χορούς όχι μόνο της Ανατολικής Ρωμυλίας, αλλά και του Πόντου. Μια από τις πρώτες έννοιες των προσφύγων ήταν να διατηρήσουν τα ήθη και τα έθιμα. Θυμάμαι από πιτσιρικάς έντονα τέτοιες στιγμές, ιδιαίτερα τις μέρες των Χριατουγέννων, στους γάμους και τα βαφτίσια. Από τους χορούς της Ανατολικής Ρωμυλίας, ο πιο χαρακτηριστικός είναι ο ζωναράδικος (ή αλλιώς τσέστος), ο οποίος είναι εφάμιλλος της πεντοζάλης των Κρητικών και της Σέρας (Πυρρίχιος) των Ποντίων. Τα καλοκαίρια γίνεται το αντάμωμα όλων των Μοναστηριών, όπου γίνεται και φεστιβάλ γκάιντας. Φέτος το αντάμωμα θα γίνει στο χωριό μου».
Λένε οι Λαογράφοι, ότι υπάρχει μία νοσταλγία που «δένει» τις νεώτερες γενιές με τις πατρίδες των προσφύγων. Εσείς πώς βιώσατε την επαφή με τους παλιούς;
«Ήταν ευλογία που πρόλαβα και είχα επικοινωνία με τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Ο προπάππους μου, ο Μίχος, ήρθε στην Ελλάδα 20 χρονών. Ο παππούς μου ο Μόσχος Παπανικολούδης, από την πλευρά της μητέρας μου, ήταν από τους συνιδρυτές του λαογραφικού συλλόγου. Δώρισε τσούκνες και σαλβάρια από τους δικούς του παππούδες. Μου μετέφερε τις αναμνήσεις από το σπίτι που είχαν στη Βουλγαρία. Τα βιώματά τους ήταν δύσκολα. Έχει διασωθεί φωτογραφικό υλικό από αυτές τις καταστάσεις. Υπάρχουν ντοκουμέντα με τα κάρα των ξεριζωμένων. Επίσης όταν σπούδαζα στη Σερβία μιλούσαμε με τον παππού μου Δημήτρη Ιτούδη τηλεφωνικώς στα σλάβικα».
Ποιό είναι το ηθικό δίδαγμα που πήρατε από την ξενάγηση στο γήπεδο της ΑΕΚ;
«Με συγκίνησαν ιστορίες ανθρώπων που είχαν άλλο οικονομικό και κοινωνικό στάτους πριν τον ξεριζωμό. Το παράδειγμα του παππού του κ. Μελισσανίδη, Ιάκωβου, είναι χαρακτηριστικό που από άρχοντας στον Πόντο έγινε οδοκαθαριστής στη Φλώρινα. Και όμως αυτοί οι άνθρωποι ήταν νικητές, γιατί ξεπέρασαν τις δυσκολίες και δημιούργησαν. Είμαστε υπερήφανοι για αυτά που έφτιαξαν οι παππούδες μας. Γι’αυτό είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια του κ. Μελισσανίδη.
