Tο νεοσύστατο ελληνικό κράτος κάνει τα πρώτα του βήματα και στην Αθήνα επικρατεί οικοδομικός οργασμός.
Tα Εξάρχεια από εργατική φτωχογειτονιά εξελίσσονται σε εμπορική περιοχή και σύντομα μετατρέπονται σε χώρο γραμμάτων και διακίνησης ιδεών.
Αιτία, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα όπως το Πολυτεχνείο, που αρχίζει να κατασκευάζεται από το 1862.
Στην ίδια περιοχή θεμελιώνονται το Πανεπιστήμιο, το Χημείο και αργότερα η Νομική επί της Σόλωνος.
Φοιτητές και καθηγητές από την επαρχία νοικιάζουν κυρίως δωμάτια σπιτιών και γίνονται ένα με τους κατοίκους.
Η φοιτητική ζωντάνια έφερε στην περιοχή και μια καινοφανή επιχείρηση, όπως ο οίκος ανοχής στην οδό Γραβιάς.
Ένας οίκος από τους πρώτους στο είδος του, που λειτούργησαν νόμιμα και οργανωμένα.
Πληρούσε τον νόμο περί «ομαδικού εταιρισμού» και στεγαζόταν σε ένα διώροφο σπίτι.
Εκεί η «μαμά», όπως αποκαλούσαν την ιδιοκτήτρια, πρότεινε κοπέλες στους ενθουσιώδεις φοιτητές, στους στρατιώτες και στους εργάτες.
Εκτός από την είσπραξη, η «μαμά» φρόντιζε να ενημερώνει και τον πίνακα του «σπιτιού», στον οποίο αναγραφόταν ποια κορίτσια «είχαν τα ρούχα τους», ώστε οι πελάτες να γνωρίζουν με ποιες κοπέλες μπορούσαν να συνευρεθούν.
Ήδη από το 1880 τα Εξάρχεια αλλάζουν και αρχιτεκτονικά.
Εμφανίζονται τα Μεταπρατικά κτίρια, τα οποία είναι οι πρώτες πολυκατοικίες που χτίζονται από Έλληνες της Αιγύπτου, οι οποίοι επενδύουν σε ακίνητα.
Η πνευματική, ιδεολογική και πολιτική ζύμωση είναι πλέον γεγονός και έρχονται στην επιφάνεια στοιχεία περισσότερο προοδευτικά, έως επαναστατικά.
Στην περιοχή εμφανίζονται τα πρώτα τυπογραφεία, βιβλιοδετεία και εκδοτικοί οίκοι, που γίνονται πόλος συνάντησης για συγγραφείς όπως ο Γεώργιος Δροσίνης, ο Γρηγόρης Ξενόπουλος, ο Κωστής Παλαμάς και άλλοι.
